بررسی جامعه‌شناختی پیدایش گفتمان «سنت گرا و نوگرا» در میدان موسیقی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری موسیقی، دانشگاه نیوکاسل، نیوکاسل، استرالیا

2 کارشناسی ارشد گروه جامعه شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2020.709

چکیده

یکی از گفتمان­های مهم در میدان موسیقی ایرانی از دوره­ی مشروطه به بعد بر محوریت دوگانگی بین سنت و مدرنیته قرار گرفته است. این دوگانگی وقتی ظهور یافت که موسیقی ایرانی در دوره­ی مشروطه با چالش­هایی ملهم از غرب روبرو شد. این گفتمان و کشمکش­های آن ناشی از کنش­های کنش­گران میدان موسیقی ایرانی بود، کنش­گرانی که هر کدام تاحدی واجد سرمایه­ی جدید و یا سرمایه­ی سنتی بودند. با این­که صورت نهایی این گفتمان بیش­تر در دهه­ی 1340 در میدان روشنفکری مفصل­بندی شد، شروع شکل­گیری آن را می­توان تا دهه­ی 1290 پی گرفت، یعنی زمانی که میدان موسیقی تازه داشت شکل می­گرفت. هدف این مقاله آن است که با تمرکز بر جدال میان وزیری و عارف، دو چهره­ی اصلی میدان موسیقی ایرانی، پیدایش این گفتمان را در حوزه­ی موسیقی ایرانی در دهه­ی 1290 بررسی کند. چارچوب مفهومی این پژوهش از نظریه­ی میدان پیر بوردیو است. برای انجام­دادن این پژوهش از روش مطالعه­ی موردی بهره گرفته شده و داده­های مورد نیاز از نوشته­های کنش­گران میدان در روزنامه­ها، مجلات، کتاب­ها و سرگذشت­نامه­ها گردآوری شده است. نتیجه­ی پژوهش حاضر نشان می­دهد که آن­چه به اصطلاح دوگانگی بین سنت و مدرنیته خوانده می­شود در سال­های شکل­گیری میدان موسیقی ایرانی وجود نداشته است، بلکه در نسل­های بعدی به­خاطر موقعیت میدان­های سیاسی و روشنفکری در دهه­ی 1340 برساخت پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On the Genesis of “Tradition/Modernity” Discourse in the Field of Iranian Music

نویسندگان [English]

  • Helen English 1
  • Hassan Khayati 2
1 PhD in Music, University of Newcastle, School of Creative Industries, Newcastle, Australia.
2 Master of Sociology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

An important discourse in the field of Iranian music since its formation was—and still is—centered on a philosophical duality of tradition versus modernity. This duality emerged when traditional Iranian court music was challenged by new music influenced by the West. The discourse and attendant struggles arose from the differently oriented actions of the field’s agents who were invested to different degrees in modern versus traditional culture. While the discourse was mostly articulated in the 1960s in the intellectual field in Iran, its formation can be traced back to the 1910s at a time when the music field was starting to form. The aim of this article is to investigate this discourse’s genesis in music in the 1910s, mostly by focusing on the debate between Vaziri and Aref, two main figures of the field. The conceptual framework for this research comes from Pierre Bourdieu’s field theory. A case study method was employed, drawing material mainly gathered from writings by and about field agents in journals, magazines, books and biographies. The study shows that what is considered as the duality between tradition and modernity did not exist in the years when the field of Iranian music was forming, but was worked out in the next generation of the field of Iranian music by the intellectual and political fields in the 1960s.

کلیدواژه‌ها [English]

  • duality
  • field theory
  • Iranian music
  • modernity
  • traditional music

مراجع

آدمیت، فریدون و ناطق، هما. (1356). افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار. تهران: انتشارات آگاه.
اتابکی، تورج. (1391). تجدد آمرانه؛ جامعه و دولت در عصر رضا شاه. ترجمه مهدی حقیقت­خواه. تهران: نشر ققنوس.
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی. (1387). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. تهران: نشر نیلوفر.
حائری، هادی. (1364). مقدمه و شرح حال عارف. در عارف، شاعر ملی ایران، نوشته سید هادی حائری. (صص 62-167). تهران: جاویدان.
خالقی، گلنوش. (1384). ای ایران؛ یادنامه روح­الله خالقی. تهران: نشر ماهور.
خالقی، روح­الله. (1377). سرگذشت موسیقی ایران. تهران: انتشارات صفی­علیشاه.
فیاض، محمدرضا. (1394). تا بردمیدن گل­ها؛ مطالعه­ی جامعه­شناختی موسیقی در ایران از سپیده­دم تجدد تا 1334. تهران: نشر سوره مهر.
دورینگ، ژان. (1383). موسیقی ایرانی: سنت و تحول. ترجمه­ی سوابه­ی فاضلی. تهران: نشر توس.
راهگانی، روح­انگیز. (1377). تاریخ موسیقی ایران. تهران: نشر پیشرو.
رضازاده شفق، صادق. (1364). عارف و ذوق ادبی و قیمت و تأثیر اشعار او. در عارف، شاعر ملی ایران، نوشته سید هادی حائری. (صص47-62). تهران: جاویدان.
سپنتا، ساسان. (1382). چشم­انداز موسیقی ایران. تهران: ماهور.
سوداگر، محمدرضا. (1357). رشد روابط سرمایه­داری در ایران؛ دوره انتقالی. تهران: نشر پازند.
شریعتی، علی. (1358). مجموعه­ی آثار. تهران: حسینیه­ی ارشاد.
عارف قزوینی، ابوالقاسم. (1363). فتوای من. در نای­ هفت­بند، باستانی پاریزی، محمد ابراهیم. (صص 244-249). تهران: عطایی.
عارف قزوینی، ابوالقاسم. (1364). تاریخ حیات عارف به قلم خودش. در عارف، شاعر ملی ایران. نوشته سید هادی حائری. (صص 62-167). تهران: جاویدان.
مشفق کاظمی، مرتضی. (1302). تئاتر و موسیقی در ایران، مجله ایرانشهر، 5و6، 325-334.
معدل، منصور. (1382). طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب. ترجمه محمدسالار کسرایی. تهران: نشر باز.
نبوی، نگین. (1388). روشنفکران و دولت در ایران؛ سیاست، گفتار و تنگنای اصالت. ترجمه حسن فشارکی. تهران: نشر شیرازه.
نتل، برونو. (1381). موسیقی کلاسیک ایران در تهران: فرایندهای دگرگونی. ترجمه­ی حمیدرضا ستار. فصلنامه­ی ماهور، 16، 9-51.
نمکی، آزاد و خیاطی، حسن. (1397). نظریه­ی میدان درباره­ی موسیقی ایرانی چه می­تواند به ما بگوید، فصلنامه موسیقی ماهور، 82، 61-83.
وزیری، علی­نقی. (1393). درد هنرمند. در اسطوره صبا (یادنامه ابوالحسن صبا)؛ سیری در زندگی و آثار ابوالحسن صبا نوشته­ی علی دهباشی (ص. 456-465). تهران: نشر سخن.
وزیری، علینقی. (1395). هارمونی موسیقی ایرانی یا موسیقی ربع­پرده. تهران: ماهور.
وزیری، علینقی. (1369). آوازشناسی موسیقی ایرانی. تهران: فرهنگسرا (یساولی).
وزیری، علی­نقی. (1304). در عالم صنعت و هنر. تهران: سعید نفیسی.
Al-e Ahmad, J. (1984). Occidentosis: A Plague from the West. Mizan Press.
Atabaki, T., & Zurcher, E. J. (2003). Men of Order. Authoritarian Modernization under Ataturk and Reza Shah. I.B. Tauris.
Bourdieu, P. (1979). Algeria 1960: The Disechantment of the World, the Sense of Honour, the Kabyle House or the World Reversed. Cambridge University Press.
Bourdieu, P. (1996). The Rules of Art: Genesis and Structure of the Literary Field. Stanford University Press.
Bourdieu, P. (1984). Distinction. A Social Critique of the Judgment of Taste. Harvard University Press.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a Theory of Practice. Cambridge University Press.
Bourdieu, P. & Wacquant, l. (1992). An Invitation to Reflexive Sociology. University of Chicago Press.
During, J. (1991). A Historical Survey. In The Art of Persian Music, (pp. 31-57). Mage Publication.
Fairclough, N. (2003). Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research. Routledge.
Gheissari, A. (1998). Iranian Intellectuals in the 20th Century. University of Texas Press.
Gillham, B. (2000). Case Study Research Methods. Continuum.
Hancock, D. R., & Algozzine, B. (2006). Doing Case Study Research. Columbia University.
Hilgers, M. & Mangez, E. (2015a). Afterword: Theory of Fields in the Postcolonial Age. In Bourdieu's Theory of Social Fields. Concepts and Applications, (pp. 257-74). Routledge.
Hilgers, M. & Mangez, E. (2015b). Introduction to Pierre Bourdieu's Theory of Social Fields. In Bourdieu's Theory of Social Fields. Concepts and Applications, (pp. 1-37). Routledge.
Katouzian, H. (2003). Iranian History and Politics. The Dialectic of State and Society. Routledge Curzon.
Katouzian, H. (1981). The Political Economy of Modern Iran, Despotism and Pseudo-Modernism, 1926-1979. Macmillan and New York University Press.
Keshavarzian, A. (2007). Bazaar and State in Iran; the Politics of the Tehran Marketplace. Cambridge University press.
Lahire, B. (2015). The Limits of the Field: Elements for a Theory of the Social Differentiation of Activities. In Bourdieu's Theory of Social Fields. Concepts and Applications, (pp. 62-102). Routledge.
Levi Martin, J., & Merriman, B. (2016). A Social Aesthetics as a General Cultural Sociology? In Routledge International Handbook of the Sociology of Art and Culture, (pp. 132-49). Routledge.
Mahar, Ch., Harker, R., & Wilkes, Ch. (1990). The Basic Theoretical Position. In A Introduction to the Work of Pierre Bourdieu. The Practic of Theory, (pp. 1-26). The Macmillan press.
Mangez, E., & Lienard, G. (2015). The Field of Power and the Relative Autonomy of Social Fields: The Case of Belgium. In Bourdieu’s Theory of Social Fields. Concepts and Applications, (pp. 183-99). Routledge.
Nabavi, N. (2003). The Discourse of ‘Authentic Culture’ in Iran in the 1960s and 1970s. In Intellectual Trends in Twentieth-Century Iran: A Critical Survey, (pp. 91-111). University Press of Florida.
Shahabi, H. (1999). From Revolutionary Tasnif to Patriotic Surud: Music and Nation Building in Pre-World War Iran. the bulletin of the institute of Persian studies, 37, 143–54.
Swartz, D. (2013). Metaprinciples for Sociological Research in a Bourdieusian Perspective. In Bourdieu and Historical Analysis, (pp. 19-36). Duke University Press.
Tavakoli-Targhi, M. (2001). Refashioning Iran; Orientalism, Occidentalism and Historiography. Palgrave.
Wacquant, L. (1993). From Ruling Class to Field of Power: An Interview with Pierre  Bourdieu on La Noblesse D'état. Theory, Culture and Society,10, 19-44. 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار