بازنمایی زن در اشعار شیرکو‌ بی کس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

https://doi.org/10.34785/J016.2020.451

چکیده

شیرکو از شاعران نامدار است که بیش از چهل اثر ادبی را در طول پنجاه‌وپنج سال حیات ادبی خویش تقدیم جامعه کرده است. شعر او شرح داستان زندگی اجتماعی و رنج زیستن در جامعه زمان خویش است. او در این اشعار به موضوعات مختلفی پرداخته است که یکی از این موضوعات زن و مسئله زنان است. هدف این تحقیق جستجوی نوع بازنمایی زن در شعر این شاعر است. مبانی نظری تحقیق ریشه در دیدگاه بازنمایی دارد. روش انتخاب‌شده در این پژوهش تحلیل محتوی کیفی است. جامعه آماری تحقیق شامل مجموعه دواوین شاعر در هشت جلد چاپ 2009 است. برای اطمینان از درک درست محتوی دو جلد کتاب "خاطرات شیرکو " و کتاب "955 دقیقه مصاحبه با شیرکو" نیز بررسی‌شده است. محتوی آثار نشان می‌دهند که زن یکی از موضوعات پایدار در شعر این شاعر است. در آثار شاعر زن در هفت مقوله و به‌عنوان مادر، همسر، معشوق، ،رفیق، انقلابی، مسئله اجتماعی و انسان بازنمایی شده است. شعر او و زبان او سرشار از احساس زیبایی و درعین‌حال درد و رنج زنان است. تصویر زن از نگاه شاعر در تمام موارد مثبت و انسانی است. او یکی از وظایف هنر را جهت‌گیری نسب به‌حق زنان تعریف می‌کند و در عین خال معتقد جایگاه زن شاخصی از روند یک جامعه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of Women in Sherko Bikas Poems

نویسنده [English]

  • Hossein Mohammadzadeh
Assistant Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Payame Noor University
چکیده [English]

Sherko Bikas was a famous poet that published more than forty books during fifty five years of his life in producing literary work. His poem is the story of social life and pain of being in the current society. One main topic in Sherko works is women. The goal of this study is the assessment of the representation of role of women in his poems. The theoretical base rooted in the representation theory. The method of study was qualitative content analysis. The sample is the whole complex of Sherko works (8 vol, 2009) as well as two main books called Sherko autobiography (2013) and 955 minute interview with Sherko (Heiny, 2014). The analysis shows that woman is a central theme and image in whole life of Sherko, and is represented as the symbol of mother, wife, and friend, and beauty, revolutionary, human and social progress. All these images of women in his works are positive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poem
  • Representative
  • Sherko
  • Women
آبوت، پاملا و والاس، کلر. (1383). جامعه‌شناسی زنان. ترجمه­ی منیژه نجم­عراقی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
ازکیا، مصطفی و دربان­آراسته، علیرضا. (1382). روش‌های کاربردی تحقیق. تهران: کیهان.
اعتمادی، بابک. (1395). دانشنامه­ی دانستنی‌ها. تهران: پیام عدالت.
ایرانی، محمد و کنعانی، سمیرا. (1396). مضمون‌آفرینی‌های شیرکو بی‌کس با نوسازی تلمیح به داستان پیامبران. فصلنامه­ی ادبیات و زبان­های محلی ایران‌زمین. 15، 1-28.
بارکر، کریس. (1387). مطالعات فرهنگی، نظریه و عملکرد. ترجمه­ی مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پشابادی، یدالله. (1396). تخیل خلاقانه و تصویرپردازی مبتنی بر آن در شعر شیرکو بی‌کس و محمود درویش: «مدیح الظل العالی» و «دەربەندی پەپولە». پژوهشنامه­ی ادبیات کردی، 3، 83-109.
تامپسون، جان. (1396). رسانه‌ها و مدرنیته، نظریه­ی اجتماعی رسانه‌ها. ترجمه­ی مسعود اوحدی، تهران: سروش.
تباری، پیمان؛ پارسا، سید احمد و گذشتی، محمدعلی. (1396). انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بی­کس. فصلنامه­ی زبان و ادب فارسی، 9 (30).  
حیدری، آرمان؛ ابتکار، محمدحسین و محققی، عبدالمجید. (1396). واکاوی مفهوم زن در ضرب‌المثل‌های لری با تأکید بر بعد نابرابری جنسیتی. دوماهنامه­ی فرهنگ و ادبیات عامه، 5 (195)، 217-221.
خزلی، مسلم و سلیمی، علی. (1395). زن در آیینه­ی ضرب‌المثل‌های کردی و عربی. نشریه­ی ادبیات تطبیقی، 8 (15)، 113-135.
دلایی، میلان و فهری، سلیمان. (1397). بررسی بازتاب نمادهای اسطوره‌ای در اشعار احمد شاملو و شیرکو بی‌کس. پژوهشنامه­ی ادبیات کردی، 4 (5)، 247-275.
سر، میشل. (1385). نقد عقل مدرن، گفتگوی رامین جهانبگلو با میشل سر، جلد اول، تهران: نشر فرزان.
سینا، خسرو. (1396). هویت فرهنگی و سینمای کرد. قم: نشر لوگوس.
عسگری حسنکلو، عسگر. (1388). سیر نظریه­های نقد جامعه‌شناسی ادبیات. ادب­پژوهی، 14، 43-64.
علومی، محمدعلی. (1394). شرحی مختصر بر منظومه­ی شیرکو بی‌کس. سایت ادبی فرهنگی حضور.
قره‌باغی، علی‌اصغر. (1383). واژگان و اصطلاحات فرهنگ جهانی بازنمایی. مجله­ی گلستانه، 58، 37-41.
مارکز، گابریل گارسیا. (1391). یادداشت‌های پنج‌ساله. ترجمه­ی بهمن فرزانه، تهران: ثالث.
مالمیر، تیمور. (1396). مطالعه­ی تطبیقی عشق و سیاست در اشعار شیرکو بی­کس و حمید مصدق. پژوهشنامه­ی ادبیات کردی، 3 (4)، 1-30.
محمد، پوراحمد؛ کریمی، جلیل و معروف­پور، نشمیل. (1391). مطالعه­ی تفسیری بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های کردی (موردمطالعه: گویش سورانی- مکریانی). زن در فرهنگ و هنر، 4 (3)، 65-83.
مهدی­زاده، سید محمد. (1387). رسانه‌ها و بازنمایی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
ملکی، ابراهیم. (1389). بررسی بازنمایی زنان در ترانه‌های فولکلوریک لکی و لری. فصلنامه­ی علوم اجتماعی، 49، 219-250.
نرسیسیانس، امیلیا. (1383). مردم‌شناسی جنسیت. تهران: نشر افکار و سازمان میراث فرهنگی.
ورزنده، امید و وفایی، مژگان. (1394). انسان، مبارزه و عشق در شعر شیرکو و شاملو. فصلنامه­ی زبان و ادب فارسی، 9 (24).
هال، استوارت. (1391). معنا، فرهنگ وزندگی اجتماعی. ترجمه­ی احمد گل­محمدی، تهران: نشر نی.
هام، مکی. (1382). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمه­ی فیروزه مهاجر؛ نوشین احمدی خراسانی و فرخ قره­داغی، تهران: نشر توسعه
هولستی، ال. آر. (1383). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمه­ی نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ئەدۆنیس (٢٠٠٨). منداڵی، شێعر، تاراوگە. وەرگێڕانی نەوزاد ئەحمەد، سلێمانی: سەردەم.
باخان ئەحمەد، حەمە­مین. (١٣٩٧). ڕایەڵەی سه­ره­ک واتاکانی پیری و تەنیایی و مردن لە هەردوو شیعری شمارە ١٩ لە دیوانی «حەفتا پەنجەرەی گەڕۆک» و «پاییز لە ناو پاییزدا» شێرکۆ بێکەس. پژوهشنامه­ی ادبیات کردی، 5 (6)، 147-165.
بێکەس، شێرکۆ. (٢٠٠٩). دیوانی شێرکۆ. سوید.
بێکەس شێرکۆ. (٢٠١٣). نووسین بە ئاوی خۆڵەمێش. سلێمانی: غەزەڵنووس.
بێکەس شێرکۆ. (١٣٩٤). ئێستا کچێک نیشتمانمە. تاران: اریوحان.
بێکەس شێرکۆ. (١٣٩٥). ژن و باران. تاران: اریوحان.
سەججادی، بەختیار. (١٣٩٦). لێکدانەوەی شێوازناسانەی قوتابخانەکانی روانگه و کفری: به سەرنجدان به شیعری شێرکۆ بێکەس و لەتیف هەڵمەت. پژوهشنامه­ی ادبیات کردی، 4، 131-172.
شاڵاو، جەعفەر. (٢٠١٤). خامەکان بۆ شێرکۆ دەدوێن. جەماڵ عیرفان، سلێمانی.
هەینی، شێرزاد. (٢٠١٥). ٩٥٥ دەقیقە لەگەڵ شێرکۆ. سلێمانی: دەزگای رۆشنبیری جەماڵ عیرفان.
 
Demos, V., & Segal, M. T. (2018). Women’s Places: An Introduction to Gender and the Media'. Gender and the Media: Women’s Places (Advances in Gender Research, Volume 26). Emerald Publishing Limited, 1-12.