عوامل فرهنگی مرتبط با گرایش زنان به استعمال قلیان در تفرجگاههای شمال تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران، ایران.

2 کارشناس پرستاری، مدیر واحد زنان جمعیت مبازره با استعمال دخانیات ایران

3 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2020.705

چکیده

در ایران، آمارها حاکی از آن است که در بیست سال اخیر مصرف قلیان به‌خصوص در سنین نوجوانی و جوانی و به‌ویژه در بین زنان و دختران (نسبت به مردان) است افزایش چشمگیر داشته است به‌گونه‌ای که مصرف قلیان به پدیده یا رفتاری اجتماعی بدل شده است. با توجه به جمعیت حدود سی میلیونی جوانان و نقش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دختران و زنان جوان در روند تحولات عمومی و به‌ویژه تربیت نسل آینده، و افزایش مصرف قلیان به‌صورت خانوادگی و دسته‌جمعی و خلأ پژوهشی در این مسئله، مطالعه حاضر به بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مصرف قلیان در بین دختران و زنان جوان مراجعه‌کننده به تفرج‌گاه‌های شمال تهران می‌پردازد. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. در این مطالعه با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، نرم افزار SmartPLS، مدل نظری عوامل مؤثر بر گرایش دختران و زنان جوان به قلیان، در میان 120 نمونه مراجعه کننده به تفرج‌گاه‌های شمال تهران آزمون شد؛ نتایج نشان می‌دهد که رابطه دو متغیر احساس محرومیت نسبی، همچنین فرایند روی‌آوری به مصرف قلیان با متغیر وابسته گرایش به قلیان در سطح 90 درصد معنادار هستند. به‌علاوه رابطه دو متغیر نحوه گذران اوقات فراغت و مصرف فرهنگی، همچنین نگرش‌ها نسبت به قلیان با متغیر وابسته گرایش به قلیان در سطح 95 درصد معنادار هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Cultural Factors on Women's Tendency to Hookah Consumption in Resorts of Tehran's North

نویسندگان [English]

  • Mohamad Eskandari-Nasab 1
  • Zahra Sadr 2
  • Mohammad Reza Masjedi 3
1 Master of Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Bachelor of Nursing, Director of Wemen's Unit of Iranian Anti-Tobacco Association, Tehran, Iran.
3 Faculty member of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Head of Iran Tobacco Control Research Center
چکیده [English]

One of the anomalies of the women's society is the prevalence of smoking culture, especialy in public settings. In recent years, the increase of the Hookah consumption, from European and American countries to other parts of the world, indicates that the problem has already become a global phenomenon. In Iran, too, statistics indicate that in the last twenty years The Hookah consumption has a dramatic increase, especially in age between adolescence and adolescence and Sexually between women and girls (compared with men), So that their hookah consumption has become a social phenomenon or behavior. youth's about thirty million population and the political, social and cultural role of young girls and women In the process of public developments, especially Upbringing future generation and the growing consumption of hookah in the family and in the community and lack of the research on the problem. The present study aims to sociologically investigate "Cultural Factors Affecting Hooka consumption among girls and young women referring to the North Tehran resorts". The study applies survey method. In this study, by using structural equation modeling, the theoretical model of factors affecting the tendency of girls and young women to hookah smoking, was tested among 120 samples referred to North Tehran resorts. The results show that the relationship between the two variables of "relative deprivation feeling" and "the process of Turning to hookah smoking" with the dependent variable of "a tendency to hookah smoking" is significant at% 90 level. In addition, the relationship between two variables of Two variables of "how to spend leisure time and Cultural consumption" and "attitudes towards hookah smoking" with the dependent variable, Tendency to hookah smoking, is significant at %95 level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hookah smoking
  • North Tehran resorts
  • Structural Equation Modeling
  • Tobacco
  • Women
ابراهیمی، فاطمه. (1394). "بررسی عوامل مؤثر بر میزان مصرف تنباکو و کشیدن قلیان در میان نوجوانان و جوانان (مقایسه دختران و پسران شهر زرند)". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
ابهری، مجید. (1391). «80 درصد از جوانان برای تفریح و سرگرمی قلیان می‌کشند»، خبرگزاری مهر، منتشره در ۱۹/2/۱۳۹۱، کد خبر: 1594863، لینک دسترسی: mehrnews.com/news/1594863
استونز، راب. (1390). متفکران بزرگ جامعه­شناسی. ترجمه­ی مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز.
‌‌امیرمحمدی بحرآسمان‌‌‌، ضیاءالله. (1395). "علل و زمینه‌های‌ اجتماعی مصرف قلیان در بین جوانان شهر جیرفت". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه یزد
آرونسون، الیوت؛ ویلسون، تیموتی دی و آکرت، روبین ام. (1384) روانشناسی اجتماعی. ترجمه­ی افسانه شیخ‌الاسلام­زاده، تهران: انتشارات م‍اوش‍م‍ا.
آلافیلیپ، دانیل؛ کامی­یری، کارمل؛ دومایی، اندره؛ دروزدا، اوا؛ فسکا، سانکو؛ فونتن، رژه و کارناس، گی. (1382). درآمدی بر روانشناسی اجتماعی. ترجمه­ی مرتضی کتبی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
آلپورت، گوردن دبلیو و جونز، ادوارد ای. (1371). روان‌شناسی اجتماعی از آغاز تاکنون. ترجمه­ی محمدتقی منشی طوسی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
براتی، مجید؛ نیک­نامی، شمس­الدین؛ حیدر­نیا، علی­رضا و اله­وردی­پور، حمید. (1393). پیشگویی‌کننده‌های مصرف سیگار در نوجوانان پسر شهر همدان براساس نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده. فصلنامه­ی آموزش و سلامت جامعه. 3، 28-37.
برکوویتز، لئونارد. (1372). روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه­ی محمدحسین فرجاد و عباس محمدی اصل، تهران: انتشارات اساطیر.
بوردیو، پیر. (1391). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمه­ی حسین چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
 ترقی­جاه، صدیقه؛ حمدیه، مصطفی و یعقوبی، نرگس. (1389). عوامل پیش‌بینی­کننده­ی مصرف سیگار و قلیان در دانشجویان دانشگاه‌های‌ دولتی. مجله­ی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی. 34 (4).
جمشیدی­ها، غلامرضا و پرستش، شهرام. (1386). دیالکتیک منش و میدان در نظریه­ی عمل پی­یر بوردیو. مسائل اجتماعی ایران، 30، 1-32.
داوری، علی و رضازاده، آرش. (1392). مدل­سازی معادلات ساختاری با نرم­افزار pLS. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات. (1397). پایگاه خبری-اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی. منتشره در تاریخ ٢٩ اردیبهشت ١٣٩٧، لینک کوتاه دسترسی: air.ir/ZwqmjM
دهداری، طاهره؛ جعفری، علیرضا و جوینی، حمید. (1390). بررسی دیدگاه‌های‌ دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد عوامل مؤثر بر مصرف قلیان. مجله­ی علوم پزشکی رازی. 19 (95)، 17-24.
 رفیع‌پور، فرامرز. (1372). سنجش گرایش روستائیان نسبت به جهاد سازندگی. تهران: مرکز نشر و تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.
ساروخانی، باقر. (1370). دائره‌المعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.
ساروخانی، باقر. (1386). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد دوم، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ستوده، هدایت‌الله. (1389). آسیب‌شناسی اجتماعی. آوای نور، تهران: چاپ چهارم.
شریفی، هومن؛ سیگاری، سپیده؛ صدر، ماکان؛ عبدالهی­نیا، علی و مسجدی، محمدرضا. (1393). بررسی ارتباط میان مصرف دخانیات و مصرف موادمخدر: آیا مصرف دخانیات دروازه ورود به مصرف موادمخدر است؟. مجله­ی نفس، 2، 19-24.
عسکری گلویک، مجید. (1397). "عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به مصرف قلیان در بین جوانان شهر یزد". پایان‌نامه­ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه یزد.
عضدانلو، حمید. (1384). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
علی‌محمدی، امیر. (1392). "بررسی علل گرایش جوانان به قهوه‌خانه و کشیدن قلیان در آنجا". پایان‌نامه­ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد گرمسار.
عنایت، حلیمه و نره­ای، نرجس. (1393). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با میزان و نحوه‌ی گذران اوقات فراغت زنان (مطالعه موردی: زنان متأهل شاغل شهر نورآباد ممسنی). فصلنامه­ی جامعه­شناسی نهاد­های اجتماعی، 1 (4)، 33-55.  
کالات، جیمز. (1386). روان‌شناسی عمومی. ترجمه­ی یحیی سید محمدی، تهران: نشر روان.
 کریمی، یوسف. (1387). روان‌شناسی اجتماعی. تهران: نشر ارسباران.
کوئن، بروس. (1370). درآمدی بر جامعه‌شناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
گروه اجتماعی فرهنگی. (1384). اوقات فراغت و سبک زندگی جوانان. تهران: انتشارات سازمان ملی نوجوانان.
مجدالدین، اکبر. (1383). نوربرت الیاس بنیان‌گذار جامعه‌شناسی فرایندی. پژوهشنامه­ی علوم انسانی، 41 و 42، 131 -148.
مجدزاده، رضا، زمانی، قاسم و کاظمی، حسن. (1381). بررسی کیفی عوامل گرایش مردم هرمزگان به استعمال قلیان و راه‌های‌ مناسب مبارزه با آن. مجله­ی پژوهشی حکیم، 5 (3)، 183- 187.
 محسنی­تبریزی، علیرضا. (1373). بررسی مجامع مشورتی ائمه جماعات و معتمدین محل در مناطق شهر تهران. موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
محسنی­تبریزی، علیرضا و درویش­ملا، محمدحسین. (1387). سنجش میزان احساس محرومیت نسبی و محرومیت نسبی ادراکی جوانان (مطالعه شهر تهران). فصلنامه­ی مطالعات جامعه‌شناختی، 34، 73-98.  
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. (1393). معادلات ساختاری مبتنی ‌بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم­افزارSmart PLS. تهران: نشر مهربان.
مشرق‌نیوز. (1395). آمارهای تکان‌دهنده از مصرف دخانیات در کشور. کد خبر: 581434، منتشره در 10 خرداد 1395. لینک دسترسی: mshrgh.ir/581434
ناصری پلنگرد، سهیلا؛ محمدی، فریبا؛ دوله، معصومه و ناصری، محبوبه. (1392). عوامل مؤثر بر اعتیاد زنان. فصلنامه­ی زن و فرهنگ، 4 (16)، 83-94.
نوری­زاده، مریم. (1390). آشنایی با عوارض مصرف سیگار و دخانیات. نشریه­ی مرکز مشاوره دانشگاه تهران، 4.
Azagba, S., Latham, K. & Shan, L. (2019). Waterpipe tobacco smoking trends among middle and high school students in the United States from 2011 to 2017. Drug and Alcohol Dependence, 200, 19-25.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18 (1), 39–50.
Galimov, A., El Shahawy, O., Unger, J. B., Masagutov, R., & Sussman, S. (2019). Hookah Use among Russian adolescents: Prevalence and correlates. Addictive behaviors, 90, 258-264.
Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal, 20(2), 195-204.
Sidani, J. E., Shensa, A., & Primack, B. A. (2013). Substance and hookah use and living arrangement among fraternity and sorority members at US colleges and universities. Journal of community health, 38(2), 238-245.
Sterling, K. L., & Mermelstein, R. (2011). Examining hookah smoking among a cohort of adolescent ever smokers. Nicotine & tobacco research, 13(12), 1202-1209.
Strong, D. R., Messer, K., White, M., Shi, Y., Noble, M., Portnoy, D. B. ... & Bansal-Travers, M. (2019). Youth perception of harm and addictiveness of tobacco products: findings from the population assessment of tobacco and health study (wave 1). Addictive Behaviors, 92, 128-135.
Urrutia-Pereira, M., Solé, D., Neto, H. C., Badellino, H., Acosta, V., Castro-Almarales, R. L. ... & Oliano, V. J. (2019). Youth tobacco use in Latin America: What is the real extent of the problem? Allergologia ET immunopathologia, 47(4), 328-335.