سیاست‌های فضایی شهری و وضعیت محله‌های فرودست (اتنوگرافی نهادی محله‌های آقازمان، قطارچیان، جورآباد و کورآباد شهر سنندج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری گروه جامعه شناختی، مدیر پژوهشی پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 کارشناسی ارشد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2021.592

چکیده

مطالعه محلات فرودست شهری سنندج به‌مثابه بخشی از فضا‌های شهری می‌باشند که در طی یک فرایند تولید و تفکیک فضایی به شکل ویژه‌ای برساخت یافته‌اند. به‌طور کلی، آنچه مشخصاً مفروضه این پژوهش را تشکیل می‌دهد، تولید فضای اجتماعی از طریق سیاست‌های فضایی ناکارآمد شهری است که کم‌وبیش حق به‌ شهرِ شهروندان را با چالش مواجه نموده است. برای گردآوی داده­ها از روش اتنوگرافی نهادی استفاده شده ‌است، بر این اساس، با ٣٦ نفر از ساکنان محله‌های مورد پژوهش شهر سنندج مصاحبه شده است و سعی بر آن بوده که تم‌ها و مقولات بنیادی‌‌ای در پیوند با سیاست‌های فضایی و حق به شهر استخراج گردند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نمودهای فضایی سیاست‌گذاری‌ شهری از جمله عدم سیالیت‌ فضایی، عدم مرکزیت فضایی‌، نبود خودگردانی فضایی و.. حق به شهر شهروندان را ضایع نموده و عدالت فضایی را با مسئله مواجه می‌نمایند. این نابرابری‌های فضایی و تداوم پایمال‌شدن حق به شهر شهروندان و کاربران فضاهای محلات طرد‌شده ضرورت بازنگری در سیاست‌های مزبور و ارائه‌ی سیاست‌های جایگزین را ایجاب می‌کند. سیاست‌هایی که با اتکا به حق به شهر شهروندان و حق سکونت‌گاه آنان، از تقلیل کلیت و یکپارچگی شهری به ماکت و فضایی انتزاعی برای کنترل و ابژه‌سازی شهروندان جلوگیری نماید و فرایند تولید فضای شهری در راستای تحقق عدالت فضایی را در پیش گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Spatial Policies and the Right to the City: Institutional Ethnography of subalterns Urban Neighborhoods (Case study: Old neighborhoods of Aghazman, Qatarchian, Jurabad and Korabad in Sanandaj)

نویسندگان [English]

  • Masod Binandeh 1
  • Jahingir Mahmoodi 2
  • Ali Sanaee 2
1 Ph. D of Sociology, Kurdistan Studies Institute Researcher, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Master of Sociology, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The study of the urban suburbs of Sanandaj as part of urban spaces that have been specially constructed during a process of production and spatial separation. In general, what specifically constitutes the premise of this study is the production of social space through inefficient urban spatial policies that have more or less challenged citizens' right to a city. Institutional ethnography method has been used to collect data. Accordingly, 5 residents of the studied neighborhoods of Sanandaj have been interviewed and an attempt has been made to extract fundamental themes and categories in relation to spatial policies and the right to the city. The results of the research show that the spatial manifestations of urban policy-making, including lack of spatial fluidity, lack of spatial centrality, lack of spatial self-government, etc., deprive citizens of their right to the city and pose a problem for spatial justice. These spatial inequalities and the continuing violation of the right to the city of citizens and users of spaces in excluded neighborhoods necessitate a review of these policies and the introduction of alternative policies. Policies that, by relying on the right of citizens to the city and their right of residence, prevent the reduction of totality and urban integration to a model and abstract space for control and objectification of citizens and the process of urban space production in order to achieve spatial justice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatialpolicies
  • institutionalethnography
  • spatialjustice
  • Right to the city

مراجع

 
پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی: 1397.
حبیبی، کیومرث؛ علیزاده، هوشمند؛ مرادی مسیحی، واراز؛ ولدبیگی، سیروان و وفایی، ساسان. (1390). بررسی و تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر سنندج. دوفصلنامه آرمان­شهر. 7، 103-112.
الدن، استوارت. (۱۳۹۴). سیاست فضا وجود دارد، زیرا فضا سیاسی است. در درآمدی بر تولید فضا. ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
زیاری، کرامت‌الله؛ پرهیز، فریاد و مهدنژاد، حافظ. (1391). مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری. چابهار: نشر دانشگاه بین‌المللی چابهار.
ژلینتین، آندری. (۱۳۹۴). تولید فضای هانری لوفور. در درآمدی بر تولید فضا. ترجمه آیدین ترکمه، تهران: انتشارات تیسا.
عزیزیان، محمدصادق؛ عامی، بهمن؛ شریعتی، یوسف و فیضی، ادیب. (1394). بررسی و تحلیل تأثیر حاشیه‌نشینی بر معماری و فضاهای شهری؛ مطالعه‌ی موردی شهر سنندج. کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افق‌های آینده، نگاه به گذشته. تهران: دبیرخانه‌ی دائمی کنفرانس.
علیزاده، هوشمند و لاهورپور، سیروان. (۱۳۸۷). شخصیت فضایی-کالبدی هسته تاریخی شهر سنندج. نامه معماری و شهرسازی، 2 (2)، 57-69.  
قرخلو، مهدی؛ عبدی ینگی­کند، ناصح و زنگنه شهرکی، سعید. (1388). تحلیل سطح پایداری شهری در سکونت‌گاه‌های غیررسمی؛ مطالعه‌ی موردی شهر سنندج. نشریه‌ی پژوهش­های جغرافیای انسانی، 69، 1-16.
لوفور، هانری. (۱۳۹۴). فضا، فرآورده اجتماعی و ارزش مصرفی. در درآمدی بر تولید فضا. ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
محمدپور، احمد. (۱۳۹۰). روش تحقیق کیفی: ضد روش ۲. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
مشاور فرافزا. (۱۳۷۲). طرح تفصیلی شهر سنندج.
مشاورین تدبیر شهر. (۱۳۸۵). طرح توسعه و عمران شهر سنندج.
معروفی، حسین و وحیدی برجی، گلدیس. (1394). فضا و تحقق‌پذیری حق شهری: شناسایی مؤلفه‌های فضایی برآمده از حق شهری به منظور تحلیل و ارزیابی پروژه نواب در تهران و لا دفانس در پاریس. فصلنامه مطالعات شهری،   4(16), 5-14.
حاتمی­نژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ بهارلو، ایمان؛ ابراهیم­پور، احد و حاتمی­نژاد، حجت. (1391)، شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری­های محله­ای (مطالعه موردی محله­های قدیمی شهر میاندوآب). فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، 80، 41-63.
هاروی، دیوید. (1395). عدالتاجتماعیوشهر.ترجمهمحمدرضاحائری. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
 
DeVault, M. L., & McCoy, L. (2006). Institutional ethnography: Using interviews to investigate ruling relations. Institutional ethnography as practice, 15, 44.
Dikeç, M., & Gilbert, L. (2002). Right to the city: homage or a new societal ethics? Capitalism Nature Socialism, 13(2), 58-74.
Harvey, D. (1973). Social Justice and the City. Edward Arnold, London.
Lefebvre, H. (1973). Everyday Life in the Modern World. London: Allen Lane the Penguin Press.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell.
Mc Cann, E. J. (2002). Space, citizenship, and the right to the city: a brief overview. Geojournal , 58: p.p 77-78.
Merrifield, A. (2006). Henri Lefebvre: A Critical Introduction. London & New York: Taylor & Francis Group.
Merrifield, A. (2013). The Politics of the Encounter: Urban Theory and Protest under Planetary Urbanization. Athens, GA: The University of Georgia Press.
Mitchell, D. (2003). The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space. Guilford: New York.
Purcell, M. (2003). Citizenship and the right to the global city: reimagining the capitalist world order. International Journal of Urban and Regional Research, 27(3): 564-90.
Schmidt, C. (2008). Henri Lefebvre Theory of the production of Space: Towards a Three-dimensional Dialectic in Space, Difference, and Everyday life. London, Routledge.
Smith, D. (2006). Institutional Ethnography: A Sociology for People. Altamira Press.
Victora, C. (2011). Social suffering and the embodiment of the world: contributions from anthropology. Rev Eletrôn Comun Inform Inov Saúde [Internet], 5(4), 1-17.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار