تحلیل داده بنیاد فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی ایران

رقیمی, اعظم; پوریانی, محمد حسین; محسنی تبریزی, علیرضا

doi:doi.org/10.34785/J016.2022.035

تحلیل داده بنیاد فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران

² استادیار گروه جامعه شناسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران

³ استاد گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

doi.org/10.34785/J016.2022.035

چکیده

چکیده
قصد این جستار تحلیل داده بنیاد فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی- اداری در ایران است. از آنجا که پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی و به طور مشخص نظریه زمینه ای اشتراوس و کوربین به انجام رسیده است می کوشد شرایط علی، زمینه ها، عوامل مداخله گر، راهبردها و پیامدهای بیگانگی شغلی را مطالعه کند. پژوهش با استفاده از شیوۀ نمونه گیری گلوله برفی با 15 نفر از کارکنان شاغل در بخش اداری مصاحبه عمیق فردی به عمل آورده است. داده ها در مراحل سه گانه کدگذاری تحلیل شدند و نتایج نشان داد که بیگانگی شغلی که امروزه به شکل نوعی فرهنگ درآمده است محصول برخی شرایط علی مثل بی عدالتی، طرد و احساس ناامنی است و همچنین از برخی زمینه ها نظیر بی انگیزشی، احساس تنهایی و فقدان تخصص تأثیر می پذیرد. این شرایط و زمینه ها در کنار اثرات عوامل مداخله ای مثل نوسانات و تغییرات اداری بر شدت بیگانگی شغلی می افزایند. برخی از راهبردهایی که سازمانها می توانند برای مواجهه با این پدیده استفاده کنند عبارتند از انگیزه بخشی، مهارت زایی و ایجاد روحیه تعامل و همدلی در میان افراد. در صورت عدم اتخاذ راهبردها، فرهنگ بیگانگی شغلی می تواند به گسترش نفرت، انزجار، افسردگی، و طرد متقابل میان اعضا دامن بزند. در کل عوامل متعددی در بسط فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی- اداری نقش دارند و شناسایی آنها در سازمان‌های اداری امکان توسعه اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بیگانگی شغلی را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The culture of occupational alienation in Iranian bureaucracy-administrative system

نویسندگان [English]

Azam Raghimi ¹
Mohammad hussain Pouriani ²
Alireza MohseniTabrizi ³

¹ PH.D. Student of political sociology, Department of sociology, Naragh Branch, Islamic Azad University, Naragh, Iran

² Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, , Naragh Branch, Islamic Azad University, Naragh, Iran

³ Professor of Sociology, Department of Sociology, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Abstract
This research has been done with the aim of constructing the sociological analysis of the bureaucratic system affecting the culture of job alienation in the Iranian administrative system from Weber's point of view, which is applied in terms of qualitative method particularly Strauss (GTM). Using snowball sampling, deep interview has been done with 15 employees working in the administrative offices. Theoretically, using in-depth interviews, they were examined from their perspective and the data obtained from this research were obtained during three coding steps: (open-axis and selective) (5 main themes and 15 sub-themes), all of which It shows that the culture of job alienation in the Iranian administrative system in: causal factors including: alienation, lack of motivation, injustice, inexperience and lack of culture. Underlying factors include: social, cultural, economic, political factors. Interventional factors include: fluctuations and changes. Strategies include: motivational strategies, specialization, mental health research. And the consequences include: hatred, disgust, depression, alienation, and the creation and acceptance of a culture of job alienation. This indicates that several factors play a role in the culture of job alienation in the Iranian administrative system and identifying them in organizations in the administrative sector makes it possible to develop preventive measures to prevent job alienation.

کلیدواژه‌ها [English]

Construction
culture
occupational alienation culture
bureaucratic-administrative system

مراجع

اسمیخانی، فاطمه و حقیقی راد، فرزاد. (1395). توسعه مدل پویا برای تحلیل فساد اداری در ایران. مجلس و راهبرد، 23 (88): 107-134.

بای، ناصر؛ قنبرپور نصرتی، امیر و صادق خیجی، عیسی. (1397). بررسی اثر عوامل سازمانی بر بیگانگی از کار در کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان گلستان. مدیریت منابع انسانی در ورزش، 5 (2): 235-247.

بزمی، مهناز؛ حقیقتیان، منصور؛ انصاری، محمداسماعیل و وحیدا، فریدون. (1393). ارزیابی جامعه‌شناختی بیگانگی شغلی و تأثیرات آن بر فرهنگ سازمانی در سازمان‌های آموزشی (مورد مطالعه: کارکنان ادارات آموزش و پرورش مشهد). جامعه شناسی کاربردی، 25 (1): 1-14.

بکایی، مرجان؛ پورکیانی، مسعود؛ زینالدینی، میمند زهرا. (1394). بوروکراسی در عصر حاضر، دومین کنفرانس بین المللی روشهای نوین حسابداری اقتصادی مدیریت.

توسلی، غلامعباس و قدیمی مهدی. (1380). پدیده بیگانگی از کار در ساختار نظام اداری ایران. پژوهشنامه علوم انسانی، 30: 87-115.

حسین زاده، علی حسین و حدادی، کامران. (1394). بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر بیگانگی از کار مورد مطالعه کارکنان حوزه ستادی شرکت توزیع نیروی برق خوزستان. سومین کنفرانس ملی جامعه شناسی و علوم اجتماعی.

خلیفی، فوزیه و برکت، غلامحسین. (1397). بررسی وضعیت عوامل تبیین کننده بیگانگی از کار و رابطه آن با فرسودگی شغلی زنان شاغل اداره آموزش و پرورش شهرستان شادگان، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و حسابرسی پویا.

دادخواه، علیرضا و قیتانی البرز. (1400). نقش تعهد سازمانی، اخلاق اسلامی کار و بیگانگی کاری در رابطه رضایت از شغل و سازمان با احتمال قانون شکنی کارکنان، فصلنامه علمی نظارت و بازرسی ناجا، 15 (55):101-133.

دیانت، محسن. (1395). تأثیر نظریه کارکردگرایی بر شکل گیری بوروکراسی و ساختار فرهنگ در ایران. فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، 6 (2): 105-125.

رابینز، استیفن. (1389). تئوری سازمان (ساختار، طراحی و کاربردها). ترجمه. سیدمهدی الوانی و حسن داناییفر. تهران: انتشارات صفار.

رحیمی، فرجالله؛ نداف، مهدی و اسماعیلی، آذین. (1395). بررسی تأثیر جو سازمانی مثبت بر ازخودبیگانگی شغلی با نقش میانجی قلدری در محل کار (مورد مطالعه: شرکتهای پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر). چهارمین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای کاربردی در مدیریت و حسابداری.

صداقتی فرد، مجتبی و عبداله زاده، مریم. (1388). بررسی بیگانگی شغلی و عوامل موثر بر آن در میان کارمندان. تازه های روانشناسی صنعتی/ سازمانی، 1 (1): 9-22.

کرمی، فاطمه؛ طالبی، محمدعلی و سبزواری، پریسا. (1398). تأثیر منابع قدرت و بوروکرات مداری در پیش‌بینی فرسودگی شغلی (موردمطالعه: کارمندان اداره امور مالیاتی شیراز). دوفصلنامه پژوهشهای روانشناختی در مدیریت، 5 (1): 48-77.

گرجی ازندریانی، علی اکبر و قهرمان زاده نیمگزی، فرزین. (1394). بررسی کنترل اقتدار بوروکراتیک در بستر مناسبات بوروکراسی، سیاست و کارآمدی. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 17 (50): 10-34.

مهرگان، فرهاد و صبحی، الهه. (1394). بوروکراسی، شالوده گذار به دموکراسی، اولین همایش بین المللی علوم مدیریت: پیشرفتها، نوآوریها و چالشها.

نبوی، سیدعبدالحسین؛ حسین زاده، علی حسین و علامه، ساجده. (1392). مطالعه تأثیر ویژگیهای بوروکراتیک سازمان بر بیگانگی از کار کارمندان سازمانهای اداری (مطالعه کارمندان سازمانهای دولتی شهرستان اهواز). مسائل اجتماعی ایران، 4 (2): 131-154.

هدایتی، محمد. (1398). رویکردهای نظری در مطالعه بوروکراسی دولتی و ارائه مدلی برای بررسی آن. جامعه شناسی ایران، 19 (2): 3-35.

یارمحمد توسکی، مریم و حمصی، فاطمه. (1392). تحلیل جامعه شناختی بیگانگی از کار در ساختار نظام اداری ایران (مطالعه موردی: سازمانهای زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان مرکزی). کار و جامعه، 159: 72-80.

یاسینی، سیده راضیه. (1401). برساخت نسبت هنر و تعهد اجتماعی در مجلات فرهنگی-ادبی دهۀ نخست پس از انقلاب (مطالعۀ موردی: کیهان فرهنگی، آدینه و دنیای سخن). جامعه شناسی فرهنگ و هنر، 4 (1، پیاپی 10): 147-170.

Barbosa, I., & Cabral‐Cardoso, C. (2007). Managing diversity in academic organizations: A challenge to organizational culture. Women in Management Review. 22 (4): 188- 247.

Deflem, M. (2000). Bureaucratization and social control: Historical foundations of international police cooperation. Law and Society Review, 739-778.

Plieger, T., Melchers, M., Montag, C., Meermann, R., & Reuter, M. (2015). Life stress as potential risk factor for depression and burnout. Burnout Research, 2(1), 19-24.

Xia, Y., Schyns, B., & Zhang, L. (2020). Why and when job stressors impact voice behaviour: An ego depletion perspective. Journal of Business Research, 109, 200-209.

Zeinabadi, H. (2010). Job satisfaction and organizational commitment as antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) of teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 998-1003.