بررسی جامعه شناختی فرهنگ انرژی در بین کنشگران ساخت مسکن و ساختمان

فاطمی خصال, مجید; میرزایی, حسین; صالحی, صادق; اکبری, حسین

doi:doi.org/10.34785/J016.2022.031

بررسی جامعه شناختی فرهنگ انرژی در بین کنشگران ساخت مسکن و ساختمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استادیار گروه جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)

³ دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

⁴ دانشیار گروه جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

doi.org/10.34785/J016.2022.031

چکیده

امروزه مسئله‌ی هدررفت انرژی، یکی از مهم‌ترین چالش‌‌های محیط زیست می‌باشد. بر اساس پژوهش‌ها، مصرف انرژی خانگی در ایران نسبت به میانگین جهانی آن بالاتر است. بسیاری از پژوهش‌ها، صرفا به فرهنگ مصرف‌کنندگان در واحدهای مسکونی تمرکز کرده‌اند؛ درحالیکه در بسیاری از اوقات شرایط فیزیکی ساختمان منجر به هدر رفت انرژی می‌شود. شرایط فیزیکی ساختمان نیز قبل از سکونت توسط سازندگان، مهندسان و عوامل دیگر بوجود آمده است. بنابراین کنشگران در حوزه‌ی ساخت‌وساز موضعیت پژوهش جاری است. رویکرد این پژوهش کیفی و با راهبرد نظریه زمینه‌ای انجام پذیرفته است. مصاحبه‌ها به‌صورت نیمه‌ساختار‌یافته با کنشگران ساخت و ساز انجام شده است. با استفاده از نظریه زمینه‌ای تا جایی‌که به پژوهشگران به اشباع نظری برسند، مصاحبه‌ها انجام شد. بر همین اساس کد گذاری باز، محوری انجام گردید و سپس مقوله هسته از آن استخراج گردید. ابتدا بر اساس کدهای مربوطه، یافته‌ها در سه بخش هنجارهای شناختی، فرهنگ مادی و رویه‌ها بهمراه موانع و تسهیلگرهای آنان تقسیم بندی شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سطح دانش و نگرش کنشگران، هنجارهای شناختی را تضعیف نموده است و این موضوع بخصوص در مناطق پایین شهر بیشتر به چشم می‌خورد. همچنین هزینه‌ها و مرسومات، بالاترین اثر را در نوع فرهنگ مادی کنشگران دارد. بیشترین تسهیلگری در فرهنگ انرژی ساخت‌وساز را رویه‌های انرژی و سپس فرهنگ مادی در قسمت‌های بالای شهر تهران دارد و نیز هنجارهای شناختی و فرهنگ مادی در پایین شهر، اثر کمتری بر فرهنگ انرژی ساخت‌وساز دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological study of energy culture among housing and building construction activists

نویسندگان [English]

majid fatemikhesal ¹
Hossein Mirzaei ²
sadegh salehi ³
hossein akbari ⁴

¹ PhD Student in Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

² Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran (Corresponding Author).

³ Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Mazandaran, Iran.

⁴ Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

Nowadays, the problem of energy wastage is one of the most critical environmental challenges. According to research, household energy consumption in Iran is higher than the global average. Many researchers have only focused on the culture of consumers in residential units, While many times, the physical condition of the building leads to energy wastage. The physical condition of the building was created by the builders, engineers, and other factors (construction activists) before the settlement. The approach of this qualitative research was carried out with the grounded theory strategy. Semi-structured interviews have been conducted with construction activists until researchers reach theoretical saturation. Based on this, open, axial coding was done, and the core category was extracted from it. First, based on the relevant codes, the bases and conditions of neglecting building energy were divided into three parts: cognitive norms, material culture, and energy practices, along with their obstacles and facilitators. The research findings, focusing on the individual and organizational level, show that the level of knowledge and attitude of the activists has weakened the cognitive norms. This issue is especially noticeable in the lower areas of the city. Also, construction costs and customs have the highest effect on the type of activists' material culture. Energy procedures and material culture in the upper parts of Tehran have the most excellent facilitation in the energy culture of construction, and cognitive norms and material culture in the lower part of the city have less effect on the optimal energy culture of construction. Sanctions have led to the pressure of the trim to a medium level, and indifference to the energy consumption of the building has been achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

Cognitive norms
material culture
energy practices
energy culture
construction actors

مراجع

اکبرنیا، الهه سادات؛ صالحی، صادق؛ فیروجائیان، علی اصغر و حیدری، غلامرضا. (1401). شناسایی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر مصرف انرژی خانگی (مرور سیستماتیک بر مطالعات حوزه انرژی در ایران)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 11 (2): 305-345.

امینی، محمدتقی؛ تولایی، روحالله و امینی، امین. (1388). راهبردهای اجتماعی به مثابه بدیل های غیرقیمتی در حل مسئله اصلاح الگوی مصرف انرژی در کشور، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1 (2): 139-153.

زائری، قاسم و محمدی، انور. (1399). تحلیل گفتمان فرهنگ زیست محیطی در ایران. فصلنامه جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 2 (1): 106-127.

ساتن، فیلیپ دبلیو. (1393). درآمدی بر جامعه‌شناسی محیط‌زیست، ترجمه صادق صالحی، تهران، انتشارات سمت.

صادقانی شاهدانی، مهدی و خوشخوی، مهدی. (1394). مدلیابی معادلات ساختاری مؤلفه های اقتصادی و فرهنگی تأثیرگذار بر رفتار مصرف انرژی در جوامع شهری. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 5 (2(پیاپی 18)): 112-93.

صالحی، صادق؛ محمدی، جمال و امامقلی، لقمان. (1395). تبیین جامعه شناختی الگوی مصرف برق شهروندان مازندران. مسائل اجتماعی ایران، 7 (1): 101-123.

محمود مولایی کرمانی، بتول؛ میرزایی، حسین؛ کلاهی، مهدی و کرمانی، مهدی. (1400). فرهنگهای مختلف مصرف انرژی (مورد مطالعه خانوارهای مشهدی)، فصلنامه جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 3 (4، پیاپی 9): 21-40.

همتی، زهرا؛ شبیری، سیدمحمد. (1394). تحلیلی بر مؤلفههای فرهنگ محیطزیستی مطالعهی موردی: شهروندان شهر شیراز. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 8 (4): 215-197.

References

Abrahamse, W., Steg, L., Vlek, C., & Rothengatter, T. (2005). A review of intervention studies aimed at household energy conservation. Journal of environmental psychology, 25(3), 273-291.

Adams, R. N. (1975). Energy and structure: a theory of social power. University of Texas Press.

Barton, B., Blackwell, S., Carrington, G., Ford, R., Lawson, R., Stephenson, J., ... & Williams, J. (2013). Energy cultures: Implications for policymakers. Centre for Sustainability.

Brounen, D., Kok, N., & Quigley, J. M. (2013). Energy literacy, awareness, and conservation behavior of residential households. Energy Economics, 38, 42-50.

Frick, J., Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Environmental knowledge and conservation behavior: Exploring prevalence and structure in a representative sample. Personality and Individual differences, 37(8), 1597-1613.

Fuhrer, U., Kaiser, F. G., Seiler, I., & Maggi, M. (1995). From social representations to environmental concern: The influence of face-to-face versus mediated communication. In Ökologisches Handeln als Sozialer Prozeß (pp. 61-75). Birkhäuser, Basel.

Hargreaves, T., Nye, M., & Burgess, J. (2010). Making energy visible: A qualitative field study of how householders interact with feedback from smart energy monitors. Energy policy, 38(10), 6111-6119.

Huebner, G. M., Hamilton, I., Chalabi, Z., Shipworth, D., & Oreszczyn, T. (2015). Explaining domestic energy consumption–the comparative contribution of building factors, socio-demographics, behaviours and attitudes. Applied energy, 159, 589-600.

Jackson, T. (2005). Motivating sustainable consumption: A review of evidence on consumer behaviour and behavioural change. Sustainable development research network, 29(1), 30-40.

Khan, I. (2021). Factors dominating peak electricity demand in Bangladeshi urban households: an assessment through the energy cultures framework. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 16(3), 279-299.

Lazowski, B., Parker, P., & Rowlands, I. H. (2018). Towards a smart and sustainable residential energy culture: Assessing participant feedback from a long-term smart grid pilot project. Energy, Sustainability and Society, 8(1), 1-21.

Lutzenhiser, L. (1992). A cultural model of household energy consumption. Energy, 17(1), 47-60.

Martinsson, J., Lundqvist, L. J., & Sundström, A. (2011). Energy saving in Swedish households. The (relative) importance of environmental attitudes. Energy policy, 39(9), 5182-5191.

Nye, M., & Hargreaves, T. (2010). Exploring the social dynamics of proenvironmental behavior change: A comparative study of intervention processes at home and work. Journal of Industrial Ecology, 14(1), 137-149.

Perkins, H. E., & Brown, P. R. (2012). Environmental values and the so-called true ecotourist. Journal of Travel Research, 51(6), 793-803.

Reckwitz, A. (2002). Toward a theory of social practices: A development in culturalist theorizing. European journal of social theory, 5(2), 243-263.

Sanquist, T. F., Orr, H., Shui, B., & Bittner, A. C. (2012). Lifestyle factors in US residential electricity consumption. Energy Policy, 42, 354-364.

Scott, M. G., McCarthy, A., Ford, R., Stephenson, J., & Gorrie, S. (2016). Evaluating the impact of energy interventions: home audits vs. community events. Energy Efficiency, 9(6), 1221-1240.

Shove, E. (2010). Beyond the ABC: climate change policy and theories of social change. Environment and planning A, 42(6), 1273-1285.

Steg, L., De Groot, J. I., Dreijerink, L., Abrahamse, W., & Siero, F. (2011). General antecedents of personal norms, policy acceptability, and intentions: The role of values, worldviews, and environmental concern. Society and Natural Resources, 24(4), 349-367.

Stephenson, J., Barton, B., Carrington, G., Gnoth, D., Lawson, R., & Thorsnes, P. (2010). Energy cultures: A framework for understanding energy behaviours. Energy policy, 38(10), 6120-6129.

Sweeney, J. C., Kresling, J., Webb, D., Soutar, G. N., & Mazzarol, T. (2013). Energy saving behaviours: Development of a practice-based model. Energy Policy, 61, 371-381.

Wijaya, M. E., & Tezuka, T. (2013). Policy-Making for Households Appliances-Related Electricity Consumption in Indonesia—A Multicultural Country.