مسئولیت مدنی بدون تقصیر دولت در بلایای طبیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران..

10.22034/scart.2024.140550.1447

چکیده

نظریه‌های سنتی مسئولیت مدنی به لحاظ اینکه دولت در ایجاد بلایای طبیعی نقشی ندارد و فعل زیانبار مفقود است، قادر به پوشش خسارت ناشی از آنها نمی‌باشد .طبع سیال حقوق مسئولیت مدنی و با الهام گرفتن از اندیشه‌های نظری حقوق عمومی، مثل نظریه دولت رفاه و نظریه همبستگی اجتماعی، و سوابق فقهی و قانونی مسئولیت مدنی بدون تقصیر دولت، به جهت حرمت جان و مال شهروندان، و با دخالت صنعت موفق بیمه و تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی با مشارکت دولت و مردم، می‌توان به مسئولیت مدنی بدون تقصیر دولت در بلایای طبیعی قائل شد. دولت، که قدرت عمومی به نمایندگی از مردم در دست اوست و خدمت عمومی را هدف خود قرار داده، نمی‌تواند نسبت به خیل عظیم خسارات وارده از حوادث طبیعی بی تفاوت باشد. جبران خسارت در این مسئولیت، به شرایط اقتصادی و بودجه عمومی دولت و مشارکت مردم و منابع مالی صندوق بیمه حوادث طبیعی بستگی دارد و به همین دلیل، نظام ترمیمی بر آن حاکم است نه نظام جبران کامل خسارت. نظریه‌های سنتی مسئولیت مدنی به لحاظ اتکای آنها به فعل زیانبار اشخاص ظرفیت پوشش خسارت ناشی از بلایای طبیعی را ندارند. به لحاظ اینکه شاخصه‌های یک زندگی معمولی از قبیل کار و اشتغال، بیکاری، تولید، آموزش و پرورش، فقر و به طور کلی تامین اجتماعی، عده‌ای در اثر حوادث طبیعی در جامعه، دچار اختلال می‌شود به استناد نظریه‌های دولت رفاه و همبستگی اجتماعی، دستگیری بلادیدگان از طریق ایجاد «نظام ترمیمی خسارت» می‌تواند مسئولیت مدنی دولت را توجیه نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Civil liability without the fault of the government in natural disasters

نویسندگان [English]

  • Hossein Malekizadeh 1
  • Ali Nasehi 2
  • Ramin Poursaid 3
1 Department of Law, Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Department of Law, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 Department of Law, Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The traditional theories of civil responsibility are not able to cover the damage caused by them, considering that the government has no role in causing natural disasters and the harmful act is missing. The fluid nature of civil liability law and inspired by the theoretical ideas of public law, such as the theory of the welfare state and the theory Social solidarity, and jurisprudence and legal precedents of civil responsibility without the fault of the government, in order to respect the life and property of citizens, and with the involvement of the successful insurance industry and the establishment of the universal insurance fund for natural disasters with the participation of the government and the people, it is possible to civil liability without the fault of the government in disasters. considered natural. The government, which holds public power on behalf of the people and has made public service its goal, cannot be indifferent to the huge amount of damage caused by natural disasters. Damage compensation in this responsibility depends on the economic conditions and public budget of the government and people's participation and the financial resources of the natural disaster insurance fund, and for this reason, the restorative system governs it, not the full compensation system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • insurance
  • damage
  • welfare state
  • social solidarity
  • insurance fund

مراجع

استوار سنگری، کوروش (1390). حقوق تأمین اجتماعی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
اصفهانی کمپانی، محمدحسین (1418). حاشیه کتاب المکاسب، جلد دوم. قم: انوار الهدی.
بادینی، حسن؛ پشت­دار، حسین (۱۳۹۲). نظام حقوقی تأمین اجتماعی؛ گذار از دولت رفاه به ایده حکمرانی مطلوب. نشریه تحقیقات حقوقی، 16(62)، 32-54.
بادینی، حسن (۱۳۸۴).  فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
بدیحی، مهرداد؛ مسعود، غلامحسین؛ عطریان، فرامرز (۱۴۰۱). تاملی بر دولت رفاه در نظام حقوقی ایران. جامعه­ شناسی سیاسی ایران، 5(6)، 27-39.
بشیریه، حسین (۱۳۸۵). جامعه شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.
بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم (۱۳۶۳). رساله نوین امام خمینی. تهران: موسسه انجام.
تنهایی، ابوالحسن (۱۳۹۴). نظریه‌های جامعه شناسی. تهران: انتشارات بهمن برنا- مرندیز.
حبیب­ نژاد، سید احمد؛ سلمانی سیبنی، مرضیه (۱۳۹۹). نسبت ­سنجی نظریه دولت رفاه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فقرزدایی. فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین اداری، 2(5)، 59-93.
خراسانی، آخوند محمدکاظم بن حسین (1406ه.ق). حاشیه المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خویی، سید ابوالقاسم (1407ه.ق). .مصباح الفقاهه، جلد4. به کوشش محمدعلی توصیدی. قم: انتشارات وجدانی.
زرگوش، مشتاق (۱۳۸۵). مسئولیت مدنی دولت در بلایای طبیعی. نشریه رفاه اجتماعی، 2(23)، 303-320.
زرگوش، مشتاق (۱۳۸۸). مبانی نظری مصونیت و مسئولیت در مسئولیت مدنی دولت. نشریه حقوق عمومی، 6(12)، 19-52.
السان، مصطفی (1387). نظریه مسوولیت مدنی دولت در قبال حوادث طبیعی. حقوق و سیاست، 10(24)، 7-39.
سبحانی تبریزی، جعفر (1418ه.ق). نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: موسسه امام صادق.
شعبان­ پور، غلامرضا (1388). منابع مالی تأمین و رفاه اجتماعی در قرآن کریم. نشریه الاهیات اجتماعی، 1(1)، 163-188.
شهبازی ­نیا، مرتضی (۱۳۸۶). حق برخورداری از تأمین اجتماعی؛ ویژگی‌ها، محتوا و اصول حاکم بر آن. فصلنامه تأمین اجتماعی، 9(30)، 39-64.
طوسی، شیخ محمدبن الحسن (1407ه.ق). تهذیب الاحکام، جلد ششم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۲). مقدمه علم حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کانت، ایمانوئل (1383). فلسفه حقوق. ترجمه منوچهر صانعی دره­بیدی. تهران: نقش و نگار.
کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق (1407). الکافی، جلد 7. تهران: دارالکتب الاسلامیه.  
محقق داماد یزدی (1401). سیدمحمد، کتاب الحج. جلد سوم. قم: چاپخانه مهر.
مسعود اصل، ایروان (۱۳۸۸).  نظام رفاه اجتماعی در جهان (مطالعه تطبیقی). تهران: نشر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی،
ملکی‌زاده، حسین؛ ناصحی، علی (۱۴۰۱). جبران خسارت حوادث طبیعی بر مبنای مسئولیت مدنی جمعی، بررسی تحلیلی قانون تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی مصوب ۱۳۹۹. ماهنامه جامعه­ شناسی سیاسی ایران، 5(6)، 1961-1988.
موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1423ه.ق). فقه القضاء، جلد اول. قم: دارالقرآن الکریم.
موسوی خمینی، سید روح­الله (1415ه.ق). المکاسب المحرمه، جلد دوم. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.  
نجفی، محمدحسن (1981م). جواهر الکلام، جلد40. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
 
References
Englard, I. (1993). Alternative Compensation System The philosophy of tort law, Brookfield Vermont. Dartmouth Publishing Company.
Grubb, A. (1983). Compensation and Government Torts. By Carol Harlow, LL. B., LL. M., PH. D., (Modern Legal Studies Series). [London: Sweet & Maxwell. 1982. xvii, 161 and (Bibliography and Index) 9 pp. Hardback£ 11· 50, paperback£ 6· 95 net.]. The Cambridge Law Journal, 42(2), 363-367.
Harris, N. S. (2000). Social security law in context. OUP Oxford.
Howarth, D, (2001). Three forms of responsibility: On the relationship between tort law and welfare state. Cambridge Law Journal, 60.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار