مطالعه جامعه شناختی قالی معاصر ایرانی با روش کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه هنر، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 استاد، گروه جامعه شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22034/scart.2024.140089.1409

چکیده

از جمله مولفه­ های قالی ایرانی در عصر کنونی، بازتولید هنری بر مبنای شرایط جامعه ­شناختی معاصر است. لذا شناخت و مطالعه قالی معاصر با شناخت اهمیت مبانی نظری و مولفه ­های جامعه ­شناختی معاصر میسر است. در این پژوهش به مطالعه جامعه ­شناختی قالی معاصر ایرانی با روش کیفی پرداخته شده است؛ از این رو هدف پژوهش حاضر مطالعه مولفه­ های قالی معاصر ایرانی برگرفته از شرایط جامعه­ شناختی معاصر است. پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که مولفه­ های قالی معاصر ایرانی از ابعاد جامعه­ شناختی چیست؟ و با روش کیفی و به شیوه توصیفی– تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته است. پژوهش حاضر از نظر زمانی پژوهشی معاصر می­ باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که امروزه تحول به عنوان رویکرد اصلی قالی معاصر مطرح است. از این رو مولفه­ های جامعه­ شناختی معاصر تحت تاثیر عصر مدرن و پست ­مدرن شکل گرفته و هنرهای سنتی ایرانی و از آن جمله قالی را متحول ساخته است. در این راستا نحوه و میزان تاثیرگذاری و ارتباط بین مجموعه عوامل تولید که شامل طراحان و مخاطبان و... بر تحول زیبایی ­شناختی قالی معاصر نمایان است. اهمیت نقش عوامل تولید چون طراحان و توجه به کثرت سلایق مخاطبان که از مولفه­ های عصر پست مدرن محسوب می­ شود، به ویژه اهمیت مخاطبان عام و خاص به عنوان رویکرد مخاطب­ محوری در قالی معاصر مطرح می ­باشد. بر این اساس می­ توان گفت تحول جامعه­ شناختی قالی معاصر ایرانی که با تغییر و تحول در نقش عوامل تولید چون طراحان، مخاطبان، تولیدکنندگان هنری و توزیع­ کنندگان نمود یافته، بر ابعاد زیبایی­ شناختی طرح­ ها و نقش­ مایه ­ها تاثیر­گذار بوده و در جهت بازتولید قالی معاصر حائز اهمیت است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological study of contemporary Iranian carpet using qualitative method ​

نویسندگان [English]

  • Maryam Motafakkerazad 1
  • Mohammad Abbaszadeh 2
1 Assistant professor, Department of Art, Tabriz University of Islamic Arts, Tabriz, Iran
2 Professor, Department of sociology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Artistic reproduction based on contemporary sociocultural conditions is prominent among the elements of Iranian carpets in the present era. Consequently, comprehending and studying contemporary carpets necessitates understanding the theoretical foundations and sociocultural components of the current time. This study uses the qualitative method to delve into the sociological aspects of contemporary Iranian carpets. This research aims to explore the components of contemporary Iranian carpets derived from sociocultural conditions. The research question addressed is: What are the sociocultural dimensions of contemporary Iranian carpets? This study employs both qualitative and descriptive-analytical approaches. The research is timely, reflecting the contemporary period. The research findings highlight the emergence of transformation as the primary approach in contemporary carpets. Consequently, the sociocultural components have been molded under the influence of the modern and postmodern eras, transforming traditional Iranian arts, including carpets. The impact and interplay among the production factors, including designers and consumers, are evident in contemporary carpets' aesthetic and cognitive transformation. Hence, the significance lies in recognizing the role of production factors such as designers and the importance given to the diverse preferences of consumers, elements that are characteristic of the postmodern era. Remarkably, the attention to both general and specific consumers as an audience-centered approach holds significance in contemporary carpets. Consequently, the sociocultural transformation of contemporary Iranian carpets, brought about by changes in the roles of production factors such as designers, consumers, artistic producers, and distributors, has had a substantial influence on the aesthetic and cognitive dimensions of patterns and motifs, thereby contributing to the reproduction of contemporary carpets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian carpet
  • social components
  • modernism
  • artistic transformation

مراجع

منابع   
آزادارمکی، تقی؛ مبارکی، مهدی (1391). تببین جامعه ­شناختی علل تحول فرش ایرانی در دوره صفویه. جامعه شناسی هنر و ادبیات، 4 (1)، 73-92.
اربابی، بیژن ( 1387). ارزیابی شیوه­ های طبقه ­بندی طرح و نقش فرش ایران. مجله گلجام، 4 (11)، 57 - 74.
اکبری، نعمت ­الله (1380 ). چگونگی تاثیر هنر و خلاقیت بر ایجاد تقاضا در بازار. مجموعه مقالات گردهمایی پژوهشی اقتصاد و توسعه هنر، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات هنر.
انگلیس، دیوید؛ هاگسون، جان (1399). جامعه­ شناسی هنر، شیوه­ های دیدن. ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر نی.
بوردیو، پیر (1393). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: انتشارات ثالث.
پورمند، حسنعلی؛ مهدوی­ نژاد، محمدجواد؛ ایمانی، الهه (1389). نقش طرح­های جدید در توسعه وگسترش فرش دستباف. مجله گلجام، 17، 11 -26.
ترابی، علی­اکبر (1379). جامعه­شناسی هنر و ادبیات: مثلث هنر. تبریز: نشر فروغ آزادی.
ترکاشوند، فاطمه؛ هوشیار، مهران و کشاورز افشار، مهدی ( 1398). تاثیر ابزارها و روش­های طراحی رایانه ای بر هنر- صنعت فرش معاصر ایران. نشریه گلجام، 36، 23-42.
تقا، احمدرضا؛ جرمی تنر (1385). جامعه­شناسی هنرمند. تهران. نشر زیباشناخت.
تقوی، ترنم؛ کفشچیان مقدم، اصفر؛ پهلوان­ نوده، محبوبه (1398). خوانشی در باب معاصریت در هنر. نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، 24 (2)، 5-14.
جرمی. ­اف. لین (1388) . نقد و بررسی نظریه میدان­های هنری پیربوردیو چه زمانی هنر، هنر می­شود؟. ترجمه مهسا رضوی. فصلنامه هنر، 78، 116- 139.
جل، آلفرد (1390). هنر و عاملیت، به سوی نظریه جدید انسان­شناختی. ترجمه احمد صبوری. تهران: فرهنگستان هنر.
جهانی، مهدی؛ موسوی­ لر، اشرف السادات؛ حسن پورنامی، جواد؛ میرزایی، عبدالله (1390). نگرشی بر مفهوم هویت در طراحی قالی معاصر آران و اردبیل. مجله گلجام، 7 (19)، 25-42.
راودراد، اعظم؛ چیت­سازیان، امیرحسین؛ جلولی، اعظم (1400). تحلیل جامعه­ شناختی دنیای هنر فرش (مورد مطالعه: منطقه اراک). جامعه ­شناسی فرهنگ و هنر، 3 (2)، 77-54.
رحمتی، سید محمد حسین (1387). آسیب­ شناسی طراحی فرش­های رایج و نوآوری در آنها. گلجام، 10، 67-77.
رحیم ­پناه، فاطمه؛ هوشیار، مهران (1394). جایگاه و میزان تاثیر رشته دانشگاهی فرش در بهبود اقتصادی فرش ایرانی در دوران معاصر. گلجام، 27، 23-39
رهبرنیا، زهرا؛ یاقوتی، سپیده؛ مرسلی توحیدی، فاطمه (1396). تحلیل زیبایی ­شناسانۀ عمل عکاسی در بستر هنرهای زیبا با رویکردی به نظریۀ سرمایۀ فرهنگی بوردیو. مبانی نظری هنرهای تجسمی، 2 (1)، 93- 106.
شعبانی خطیب، صفرعلی (1387). فرهنگ نامه تصویری آرایه و نقشه فرش­های ایران. قم: انتشارات سپهر اندیشه.
طاهرپور، نصرت السادات (1400). جامعه­ شناسی هنر ایران. تهران: نشر علم.
صالحی امیری، سیدرضا؛ سپهرنیا، رزیتا (1394). الگوی ارتقای سرمایه فرنگی در ایران. تهران: انتشارات ققنوس.
ضمیری، چکامه ( 1398). بررسی تاریخی تقابل سنت و مدرنیته در طرح و رنگ فرش دستباف شهری ایران. مجله مطالعات هنر اسلامی، 15 (33)، 24-43.
فلیک، اووه ( 1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
فوزی تویسرکانی، یحیی (1380). مذهب و مدرنیزاسیون در ایران. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فیشر، ارنست (1386). ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی. ترجمه فیروز شیروانلو، تهران: توس.
عباس­ زاده، محمد ( 1391). تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی. مجله جامعه­ شناسی کاربردی، 21 (45)، 19-34.
غفاری، ابوالحسن ( 1397). فلسفه هنر و زیبایی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
مقدس، علی ­اصغر؛ قدرتی، حسین ( 1383). نظریه ساختاری­شدن آنتونی گیدنز و مبانی روش­ شناختی آن. مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 1 (4)،1-31.
معقولی، نادیا؛ شیخ­محمدی، علی؛ قبادی، حسین علی (1391). تحلیل جامعه­ شناسانه هویت ملی و مولفه ­های آن. جامعه­ شناسی هنر و ادبیات، 4 (2)، 115-134.
میرزایی، عبدالله؛ پیربابایی، محمد تقی؛ راودراد، اعظم؛ عباس ­زاده، محمد؛ وندشعاری، علی (1395). تبیین جامعه­ شناختی علل تحول یا ثبات در نظام طراحی قالی معاصر ایران. مجله گلجام، 12 (29)، 29- 44.
ولف، جنت (1389). «ساختار اجتماعی و آفرینش هنری»، در مبانی جامعه­ شناسی هنر. ترجمه علی رامین، تهران: نشر نی.
هینیک، ناتالی (1391). جامعه­ شناسی هنر. ترجمه عبدالحسین نیک ­گهر، تهران: نشر آگه.
یاسینی، آرزو (1396). بررسی شیوه طراحی طبیعت­گرا در نقشمایه­های گیاهی طراحی فرش تبریز در دوره قاجار و ارائه یک طراحی مبتنی بر مطالعات. پایان­نامه کارشناسی ارشد؛ ایران، تبریز، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده فرش.
یوسفی، رسول؛ زارع­ خلیلی، فتح الله؛ مقنی ­پور، مجیدرضا و غروی منجیلی، فریبا (1401). تأثیر طبقه و سرمایه های اجتماعی و فرهنگی بر سلایق هنری (مورد مطالعه: شهر شیراز). فصلنامه جامعه ­شناسی فرهنگ و هنر، 4 (1)، 167-147.
 
References
Brown, K. (2016). Interactive Contemporary Art: Participation in Practice. London: I.B. Tauris.
Patton, P. (2015). Postmodernism: philosophical aspects. In International Encyclopedia of the Social & Behavioural Sciences (PP.684-689). Elsevier.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار