تبیین متغیرهای اجتماعی ـ فرهنگی مؤثر بر بیگانگی شغلی در ایران

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران

2 استادیار گروه جامعه شناسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران

3 استاد گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22034/scart.2024.139380.1325

چکیده

 بیگانگی شغلی یا حس جدایی از کار که بعضاً افراد از آن رنج می‌برند ناشی از فقدان هدف، استقلال یا معنای کار است. این پدیده که تأثیر عظیمی بر تعامل بین افراد، هویت و خودپندارۀ آنها دارد، از متغیرهای اجتماعی- فرهنگی متعددی تأثیر می‌پذیرد. پژوهش حاضر پیمایشی است در میان افراد شاغل در منطقۀ 2 شهر تهران، در سه سازمان آموزش و پرورش و شهرداری و شعب بانکی، که داده ­­های آن از طریق پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می ­­دهد که متغیرهایی چون «احساس بی­ قدرتی»، «ابهام نقش»، «بی­ هنجاری شغلی»، «احساس پوچی» و «نارضایتی شغلی» رابطۀ معناداری با بیگانگی شغلی دارند. سوای تفاوتی که برخی متغیرهای زمینه­ ای مثل جنسیت و سن در نوع و میزان بیگانگی از کار ایجاد می­ کند، بسترهایی اثرگذار نظیر «سلسله ­مراتب سازمانی» و «تمرکزگرایی» در تشدید یا کاهش این پدیده نقشی کلیدی دارند. همچنین  فرهنگ کار که خود متأثر از «سبک مدیریت» و «نوع ارتباطات در محیط کار» است به تشدید بیگانگی از کار دامن می ­زند. نتایج همچنین نشان می­دهد که دو عامل دیگر ارتباط مستقیم و معناداری با میزان بیگانگی شغلی کارکنان داشته ­اند: ناامنی شغلی و عدم تعادل کار و زندگی، بدین ­معنا که افزایش کارهای موقت، آزاد، و پاره‌وقت موجب شده است که کارکنان از ثبات، مزایا و روابط بلندمدت با سازمان‌ها محروم شوند و حس جداشدگی و حاشیه‌نشینی در میان آنها تقویت شود. حاصل آن­که، تبیین این عوامل اجتماعی- فرهنگی می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا محیط‌های کاری پرمعنا، حمایتگر و رضایت‌بخشی ایجاد کنند که احساس بیگانگی را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the socio-cultural variables of work alienation in Iran

نویسندگان [English]

  • Azam Raghimi 1
  • Mohammad Hossein Pouriani 2
  • Ali Reza Mohseni Tabrizi 3
1 PH.D. Student of political sociology, Department of sociology, Naragh Branch, Islamic Azad University, Naragh, Iran
2 Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, , Naragh Branch, Islamic Azad University, Naragh, Iran
3 Professor of Sociology, Department of Sociology, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Job alienation or the sense of detachment from work, which some individuals experience, stems from a lack of purpose, autonomy, or meaning in their work. This phenomenon, which has a significant impact on individuals' interactions, identities, and self-concepts, is influenced by various socio-cultural variables. The present study is a survey conducted among employed individuals in District 2 of Tehran in three sectors: education, municipal services, and banking branches. The data was collected through questionnaires and analyzed using descriptive and inferential statistics. The study results indicate that variables such as “sense of powerlessness,” “role ambiguity,” “job anomie,” “sense of emptiness,” and “job dissatisfaction” have a significant relationship with job alienation. Besides the differences created by contextual variables like gender and age regarding the type and degree of job alienation, influential factors such as “organizational hierarchy” and “centralization” play a key role in exacerbating or mitigating this phenomenon. Furthermore, work culture, which is itself influenced by “management style” and “types of communication in the workplace,” contributes to the intensification of job alienation. The findings also reveal that two other factors have a direct and significant relationship with the level of job alienation among employees: job insecurity and work-life imbalance. This means that the rise of temporary, freelance, and part-time jobs has deprived employees of stability, benefits, and long-term relationships with organizations, thereby reinforcing feelings of detachment and marginalization among them. In conclusion, explaining these socio-cultural factors can help organizations create meaningful, supportive, and satisfying work environments that reduce feelings of alienation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alienation؛ work insecurity؛ centralism؛ role ambiguity
  • sense of powerlessness
جامعه شناسی فرهنگ و هنر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار