تحلیل نشانه شناختی تصاویر زنان در دیوارنگاره های شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22034/scart.2024.142035.1600

چکیده

این پژوهش با توجه به اهمیت جایگاه اجتماعی زنان و نقش‌آفرین‌های آنها در عرصه‌های مختلف جامعه به تحلیل نشانه­ شناختی بازنمایی تصویر زن در دیوارنگاره های شهر تهران می ­پردازد. به لحاظ رهیافت روش شناختی، پژوهش حاضر در چارچوب رویکردهای کیفی قرار می گیرد و مشخصاً از روش نشانه ­شناسی اجتماعی کرس و ون لیون برای تحلیل دیورانگاره ها سود جسته است. داده­ ها شامل 80 دیوار­نگاره در سطح شهر تهران است که به شیوۀ هدفمند از بین دیوارنگاره ­های اصلی و مهم در میادین اصلی شهر تهران انتخاب شدند. بازه زمانی انتخاب نقاشی ­های دیواری، خرداد و تیر ماه سال 1402 است. نمونه­ گیری تا رسیدن به مرحله اشباع انجام گرفت. داده­ ها با استفاده از نرم­افزار MAXQDA ورژن 2020، تم ­بندی شدند. نتایج پژوهش نشان می­ دهد تمرکز و تأکید دیوارنگاری­ های بررسی ­شده در بازنمایی مؤلفه­ های اجتماعی زنان بر روی هویت دینی (که با حالت­ های مختلفی مثل نماز خواندن یا دعا کردن نشان داده شده)، ملی و مهین ­دوستانه (که با تصاویر مختلفی مانند شهیدپروی یا دفاع از ارزش ­های ملی و مهینی نمود یافته) و هویتی عاطفی و مهر و عاطفه مادرانگی بوده است. جایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان در دیوارنگاره­ها بازنماگر زنی مستقل، در بسیاری مواقع شاغل، دارای جایگاه اجتماعی ارزشمند در کانون خانواده و واجد پرستیژ شغلی است. این دیوارنگاره­ ها با تأکید بر جایگاه ­های اجتماعی والا مانند مادر شهید بودن یا مقام ارزشمند مادری، دانشجویی، پژوهشگری و مشاغل تخصصی مثل پزشکی و مهندسی درصدد ارائه چهره ­ای موجه و مستقل از زنان است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Semiotic analysis of women’s images in the murals of Tehran city

نویسندگان [English]

  • Janan Najafi 1
  • Asemeh, Ghasemi 2
  • Tahmineh Shaverdi 3
1 PhD student in sociology, Branch of Science and Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Branch of Science and Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Social Sciences, Branch of Science and Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research, considering the importance of the social position of women and their role in various fields of society, aims to sociologically analyze the representation of women’s images in the murals of Tehran. The method of this research is categorized under qualitative studies, utilizing the social semiotics approach of Kress and Van Leeuwen. The data of this study includes 80 murals across Tehran, selected purposively from the main and significant murals in the city's main squares. The time frame for selecting the murals is June and July of 2023. Sampling continued until reaching saturation. The data were categorized using MAXQDA software version 2020. The results indicate that the focus and emphasis of the analyzed murals in representing the social components of women are on religious identity (depicted through various actions such as praying or making supplications), national and patriotic identity (represented by images of martyrdom or defense of national and patriotic values), and emotional identity, particularly motherhood with care and affection. The social and economic status of women in the murals of Tehran reflects an independent woman, often employed, holding a valuable social position within the family and possessing professional prestige. These murals, with emphasis on high social positions such as being a martyr’s mother, the esteemed role of motherhood, studentship, research, and specialized professions like medicine and engineering, aim to present a respectable and independent image of women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mural painting
  • women
  • representation
  • social semiotics
  • image

مراجع

برند، بی‌نام (1396). نظریه‌های فرهنگی. گروه آموزشی علوم انسانی، دانشگاه علمی کاربردی، واحد فردوس.
بوردیو، پیر (1401). نظریه بازتولید اجتماعی. مترجم تهمتن برومند، تهران: اندیشه احسان.
پیری، حسن؛ واحدیان، مرتضی؛ سهراب ­زاده، مهراب (1400). آسیب‌شناسی رسانه در بازنمایی خانواده و گونه‌های آن (مطالعة موردی صداوسیمای مرکز ایلام). زن در فرهنگ و هنر، 13 (2)، 340- 319.
جان­بزرگی، مسعود و پناهی، علی احمد (1396). روان­شناسی زن و مرد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هاجر.
راودراد، اعظم و صوفی، محمدرشید (1398). معرفی روش تحقیق ترکیبی برای تحلیل فرهنگ تصویری شهر؛ موردمطالعه, نقاشی دیواری میدان ونک تهران. تحقیقات فرهنگی ایران، 12(4)، 75-103.
کریمی، جلیل؛ قلی­پور، سیاوش و هوری، مریم (1400). تصویر زن در سینما (تحلیلی بر ده فیلم دهة 1380 سینمای ایران). زن در فرهنگ و هنر، 13(2), 231-250.
مهدی­ زاده، سید محمد (1391). مصرف فرهنگی و رسانه‌ای و مخاطبان فعال. فصلنامه رسانه، 23 (4)، 42-25.
References
Barreneche, S. M. (2023). Is social semiotics a unitary research field? An introductory and comparative mapping of Argentinean, Brazilian, French, Italian and English-speaking semiotic approaches to social meaning-making. Estudos Semióticos, 19(3), 2.
Yu, J., Zhang, Y., Zhao, Y., & Zeng, J. (2023). A probe into the Visual elements in female illustrations from the Perspective of Feminism. Highlights in Art and Design, 2(2), 83-88.
Malik, d.s. (2023). Representation of women in eighteenth century mural paintings of odisha: a special focus on paintings of biranchinarayan temple of ganjam. Shodhkosh: journal of visual and performing arts,
Sandler, Joanne. (2018). Imagine media that promote gender justice. Media Development, 1, 28-44.
Tang, K., Jeppsson, F., Danielsson, K., & Bergh Nestlog, E. (2022). Affordances of physical objects as a material mode of representation: A social semiotics perspective of hands-on meaning-making. International Journal of Science Education, 44, 179 - 200.
Zolyan, S. (2019). General sociolinguistics, social semiotics and semiotics of culture–ex pluribus unum? Forty years after Language as Social Semiotic. Σημειωτκή-Sign Systems Studies, 47(3-4), 400-419.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار