واکاوی عوامل پیدایش شخصیت جاهل کلاه مخملی در سینمای عامه پسند ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته سینما ، گروه انیمیشن و سینما، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس،ایران.

2 عضو هیات علمی گروه سینما و انیمیشن،دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2019.395

چکیده

در تعداد قابل توجهی از فیلم­های داستانی تاریخ سینمای ایران شخصیتی وجود دارد که غالبا از او به عنوان «جاهل» یاد می شود، شخصیتی که می­توان گفت پیش از انقلاب همواره محبوب بوده است. این شخصیت از اواسط دهه سی به فیلم­های ایرانی راه پیدا می­کند. ما در این پژوهش در بستر کلی تاریخی- اجتماعی و با توجه به وضعیت سینما و فیلم­سازی در دورۀ  مورد بحث پدیدار شدن این شخصیت در سینمای ایران را مورد کنکاش قرار داده ایم. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که آنچه باعث عطف نظر و محبوبیت جاهل شده است، ناامیدی و اکراه از مظاهر تمدن غرب و در نتیجۀ آن سیطره جستجو برای راه­حل­های بومی  چه در میان توده­ها و چه در میان روشنفکران بوده است. چنین ناامیدی برآیند اشغال کشور در جنگ‌جهانی دوم و همچنین تلاش حکومت در شبه­غربی­سازی ایران در آن سال­ها بوده است. از سوی دیگر فیلم­سازان ایرانی که توان رقابت تکنیکال با فیلم­های خارجی توزیع شده در سینماها را نداشتند، مجبور بودند در مضامین، شخصیت­پردازی و دیالوگ نویسی به فرهنگ و زبان کوچه و خیابان نزدیک شوند. بدین­ترتیب شخصیت جاهل که با داستان« اسمال در نیویورک»  به محبوبیت رسیده بود مورد توجه سینماگران و اقبال از سوی مخاطبان قرار می­گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Factors of the Creation of the Velvet Hat Ignorance in Iranian Popular Cinema

نویسندگان [English]

  • Mohsen Neghabi 1
  • Ali Sheikhmehdi 2
1 MSc student in cinema, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modarres University, Tehran, iran
2 member of Art and Architecture faculty, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
There is a character in a significant number of fictional films in Iranian cinema that are often referred to as "Jahel", a character that can be said to have been popular before the revolution. This character has been making his way to Iranian films since the mid-thirties. In this research, we have explored the emergence of this character in Iranian cinema in the overall socio-historical context with Due to the state of cinema and filmmaking during the period under discussion. The results of this study show that what hasbrought attention to "jahel", is the despair and reluctance of the manifestations of Western civilization and, as a result, the search for indigenous solutions both among the masses and among the intellectuals. This was the result of the occupation of the country in World War II and the government's attempt to sub-Westernize Iran during those years.On the other hand, Iranian filmmakers, who could not technically compete with foreign films distributed in cinemas, had to approach folk culture and language in themes, characters, and dialogues. so The Jahel character, who popularized by the story of "esmal in New York", is being drawn to the attention of filmmakers and audiences.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jahel
  • Nativism
  • Popular Culture
  • Iranian cinema
  • Velvet Hat
آبراهامیان، یرواند؛ اشرف، احمد؛ همایون کاتوزیان، محمدعلی. (1390). جستارهایی درباره­ی تئوری توطئه در ایران.گردآوری و ترجمه محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی. چاپ ششم.
آبراهامیان، یرواند. (1389). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل­محمدی و محمد ابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی. چاپ شانزدهم.
امید، جمال. (1396). تاریخ سینمای ایران. تهران: انتشارات روزنه. چاپ سوم.
امید، جمال. (1390). فرهنگ فیلم­های سینمای ایران. تهران: انتشارات نگاه. چاپ سوم.
اباذری، یوسفعلی؛ پاپلی­یزدی، علی. (1394). بررسی کنش انتقام­جویانه در مقام واکنش رادیکال به جهان جدید درفیلم­های مابعد قیصر (نمونه موردی: رضاموتوری، گوزن­ها، کندو). فصلنامه مطالعات جامعه شناختی، 21 (2): 158-127.
اجلالی، پرویز. (1394). دگرگونی اجتماعی و فیلم­های سینمایی در ایران: جامعه­شناسی فیلم­های عامه­پسند ایرانی (1309-1357). تهران: نشر آگه.
الکساندر، ویکتوریا. (1390). جامعه­شناسی هنرها. ترجمه اعظم راودراد. تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
اکبری، علی اکبر. (1352). لمپنیسم. تهران: مرکز نشر سپهر.
بروجردی، مهرزاد.(1396). روشنفکران ایرانی و غرب. ترجمه جمشید شیرزادی. تهران: انتشارات فرزان روز. چاپ هفتم.
بی­نا، «دسته­هایی که در تظاهرات شرکت داشتند»، روزنامه کیهان،ش 3070، سال دوازدهم 31 مرداد 1332، صتربتی سنجابی، محمود. (1376). کودتاسازان. تهران: موسسه فرهنگ کاوش.
خسروداد، ملیحه. (1395). خاطرات ملکه پهلوی. تهران: انتشارات به­آفرین. چاپ پنجم.
روحانی، سیدعلی؛ غفاری، پویان. (1396). فرهنگ عامه و تاثیر آن بر شکل­گیری گونه کلاه­مخملی در سینمای ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 18 (38): 176-155.
زندمقدم، محمود. (2012). شهر نو. استکهلم: انتشارات ناشر ارزان.
ستاره سینما. (1336). سال چهارم، شماره­های 141 و 145.
گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی. (1397). شاهرخ حر  انقلاب اسلامی(زندگی­نامه و خاطرات شهید شاهرخ ضرغام). تهران: نشر امینان.
قطبی، بهروز.(1389). گزیده اسناد جنگ جهانی دوم. تهران: انتشارات اطلاعات.
کوشان، محمود. (2014). سکانس آخر: خاطرات محمود کوشان با دکتر اسماعیل کوشان پدر سینمای ایران. لس­آنجلس: ناشر کامبیز کوشان.
گلدمن، لوسین. (1381). جامعه­شناسی ادبیات (دفاع از جامعه­شناسی رمان). ترجمه محمدجعفر پوینده.  تهران: چشمه.
مدنی،حسین .(1334). اسمال در نیویورک جلد سوم. تهران: انتشارات موسسه مطبوعاتی شرق.
معین السلطنه، محمد علی.(1363). سفرنامه شیکاگو. به کوشش همایون شهیدی. تهران: انتشارات علمی.
ملک مطیعی، ناصر. (1397). خاطرات ناصر ملک مطیعی. تهران: اتشارات کتاب­سرا.
منظرپور، عباس. (1384). در کوچه و خیابان جلد اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ دوم.
میرزایی، سینا. (1388). طیب در گذر لوطی­ها. تهران. نشر مدیا.
میرزایی، سینا؛ حسینی، سیدمحمد. (1383). از سرگذشت لوطی­ها. تهران: نشر مدیا.
میرسپاسی، علی.(1393). تآملی در مدرنیته ایرانی. ترجمه جلال توکلیان. تهران: انتشارات طرح نو. چاپ چهارم.
نفیسی، حمید. (1371). گونه فیلم جاهلی در سینمای ایران. مجله ایران­نامه، 39: 552-537.
نفیسی، سعید.(1344). نیمه راه بهشت. تهران: انتشارات امیرکبیر