سلامت معنوی و رفتار زیست محیطی (پیمایشی دربارۀ جوانان شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2021.888

چکیده

امروزه کلان‌ شهرها با مشکلات زیادی در زمینه‌ محیط زیست روبرو هستند و جوانان به واسطه نقش بازیگران توانای عرصه اجتماع، می توانند پایه گذار جریان آگاه سازی، جنبش اجتماعی مثبت و رفتار زیست محیطی مناسب و کاهش مشکلات در حوزه محیط زیست باشند. تحقیق حاضر با هدف مطالعه‌ی تبیین رفتار زیست محیطی جوانان شهر شیراز به میانجی سلامت معنوی انجام شده است. جامعه‌ی آماری، کلیه‌ی جوانان شهر شیراز بوده‌اند که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 400 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای، انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه‌ی استاندارد بود که با به کارگیری از مقیاس‌های رفتار زیست محیطی (میرفردی و همکاران، 1396) و سلامت معنوی (پولوتزین و الیسون 1982) تدوین گردید. یافته‌ها، حاکی از رابطه‌ی مثبت و معنادار بین سلامت معنوی و ابعاد آن (سلامت وجودی و سلامت مذهبی) با رفتار زیست محیطی می‌باشد. از بین متغیرهای زمینه‌ای و جمعیتی نیز (میزان تحصیلات، میزان تحصیلات پدر ، میزان تحصیلات مادر، طبقه اجتماعی و جنسیت) رابطه معناداری با رفتار زیست محیطی داشته‌اند. با توجه به نتایج مطالعه، پیشنهاد می‌شود به پیدا کردن هویت جوانان و افزایش سلامت معنوی آنان پرداخت و بدین گونه به کاهش مشکلات زیست محیطی و افزایش رفتار زیست محیطی مسئولانه‌تر کمک کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the environmental behavior of Shiraz youth through spiritual health

نویسندگان [English]

  • majid movahed 1
  • dorna salamatian 2
1 Professor, Department of Sociology, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran.
2 PhD Student, Department of Sociology, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Explaining the environmental behavior of Shiraz youth through spiritual health
These days, metropolitan areas face many environmental problems and Young people, through the role of capable actors in the community, can be the founders of the flow of awareness, positive social movement and appropriate environmental behavior in the field of environment. The aim of this study was to explain the environmental behavior of the youth of Shiraz through spiritual health. The statistical population was all the youth of Shiraz that using Cochran's formula, 400 people were selected as the sample size and selected using multi-stage cluster sampling method.. The research tool was a standard questionnaire that was developed using environmental behavior (Mirfardi etal, 2017) and spiritual health (Poltozion & Elison, 1983). Findings showed a positive and significant relationship between spiritual health and its dimensions (existential health and religious health) with environmental behavior. Among the contextual and demographic variables (level of education, level of education of parents, social class and gender) had a significant relationship with environmental behavior. According to the results of the study, it is suggested to find the identity of young people and increase their spiritual health, thus helping to reduce environmental problems and increase more responsible environmental behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • youth
  • environmental behavior
  • spiritual health
  • Shiraz
  • environment
ابراهیمی سالاری، تقی؛ صالح نیا، نفیسه و لشکری پور،  فاطمه (1392). بررسی جایگاه محیط زیست در اسلام و نقش آن در توسعه پایدار.  مجموعه مقالات همایش ملی انسان، محیط زیست و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
اسحاقی، سیدرضا؛ حجازی، یوسف؛ رضوانفر، احمد و علم بیگی، امیر (1396). تحلیل لجیت اثرات ابعاد نوآوری و نگرش بر رفتار زیست محیطی روستاییان در ارتباط با فناوری‌های حفاظتی.  تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 1، 79-92.
اکبری، مجید؛ بوستان احمدی، وحید؛ موسوی، چمران و حاجی‌پور، نازنین (1397). ارزیابی وضعیت زیست پذیری مناطق کلان شهر شیراز از منظر شهروندان. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 37، 134-154.
بیدهندی، محمد؛ کرباسى زاده، علی و شوراند، محسن (1389). نقش آموزه‌های دینی در حل بحران‌های زیست محیطی. پژوهش‌های علم و دین، 1، 7-27.
جلالی، مرضیه؛ شمسی، محسن؛ روزبهانی، نسرین و کبیر، کورش (1393). تأثیر آموزش مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در ارتقاء رفتارهای پیشگیری‌کننده از عفونت ادراری در زنان باردار. مجله علوم پزشکی، 3، 49-57.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود و فلک الدین، زهرا (1391). بررسی رفتارهای زیست‌محیطی مسئولانه در بین شهروندان شهر یزد و عوامل اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر آن. مطالعات توسعه اجتماعی و فرهنگی، 3، 9-32.
حبیبی، فاتح و مصطفی زاده، سانا (1396). بررسی رفتارهای محیط زیستی گردشگران دریاچه زریوار مریوان، فصلنامه جغرافیا و توسعه،  47، 163-184.
دهشیری، غلامرضا؛ سهرابی، فرامرز؛ جعفری، عیسی و نجفی، محمود (1387). بررسی خصوصیات روان‌سنجی مقیاس بهزیستی معنوی در میان جوانان. مطالعات روانشناختی، 16، 129-145.
صالحی، سهیلا (1396). تأثیر سبک‌های تربیتی والدین بر رفتار زیست‌محیطی فرزندان در راستای حفاظت از محیط زیست. فصلنامه محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار، 3، 93-104.
صالحی عمران، ابراهیم و آقا محمدی، علی (1387). بررسی دانش، نگرش و مهارت­های زیست محیطی معلمان آموزش دوره ابتدایی استان مازندران. فصلنامه تعلیم و تربیت، 3، 91-117.
صالحی، صادق، کبیری، افشار و کریم زاده، سارا (1395). بررسی نقش جنسیت در جهت‌گیری‌های زیست محیطی (مورد مطالعه: شهر ارومیه، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 1، 12-33.  
صندوقی، عطیه و راحلی، حسین (1395). توﺳﻌﻪ ﻣﺪل رﻓﺘﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻗﺼﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﺑﯿﻦ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪداران ﺧﯿﺎر ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﻨﺠﺎر اﺧﻼﻗﯽ. مجله تحقیقات، اﻗﺘﺼﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺎورزی اﯾﺮان، 4، 961-974 .
عباسی، محمود؛ عزیزی، فریدون؛ شمسی گوشکی، احسان؛ ناصری راد، محسن و اکبری لاله، مریم (1391). تعریف مفهومی و عملیاتی سازی سلامت معنوی: یک مطالعه روش شناختی. فصلنامه اخلاق پزشکی، 6، 11-44.
گلکار، فروغ و  فرهمند، علی‌رضا (1389). آلودگی‌های محیط‌زیست، تهران: انتشارات ماندگار.
محمدی، سمیه؛ سلمان‌پور، لیلا؛ برهانی، فریبا و روشن‌زاده، مصطفی. (1397). هوش معنوی و سلامت معنوی در جوانان دانشکده پرستاری بروجن. نشریه پرستاری ایران، 31، 1-9.
میلر، جورج تایلر (1387). زیستن در محیط زیست. ترجمه: مجید مخدوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نبوی، سید عبدالحسین و شهریاری، مرضیه (1393). دین، اخلاق و محیط زیست. فصلنامه انسان و محیط زیست، 2، 69-83.
وست، ویلیام (1383). روان‌درمانی و معنویت. مترجمان: شهریار شهیدی و سلطان‌علی شیرافکن، تهران: رشد.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organ behavior and human decision processes. 50, 179-211.
Ajzen, I. (2004). "Constructing a TpB questionnaire: conceptual and methodological considerations". available at www.unix.oit. umass.edu /, aizen /pdf/ tpb. Measurement, pdf.
Armitage, C. J. (2001).  Conner M. Efficacy of the Theory of Planned Behavior: a meta-analytic review. British Journal of Social Psychology, 40 (4), 399-471.
Casaló, L. V., & Escario, J. J. (2018). Heterogeneity in the association between environmental attitudes and pro-environmental behavior: A multilevel regression approach. Journal of Cleaner Production, 175, 155-163.
Ellison, C. W. (1983). Spiritual well-being: Conceptualization and measurement. Journal of Psychology and Theology, 11(4), 330-340.
Fisher J. (1998). Spiritual health: its nature and place in the school curriculum, PhD thesis, University of Melbourne
Godin, G., & Kok, G. (1996). The model of planned behavior: a review of its applications to health-related behaviors. Health Promotion, 11, 78-98.
Hawks, S. R., Hull, M., Thalman, R. L., & Richins, P. M. (1995). Review of spiritual health: definition, role, and intervention strategies in health promotion. American Journal of Health Promotion, 9(5), 371-378.
Johnson, C. Y., Bowker, J. M., & Cordell, H. K. (2004). Ethnic variation in environmental belief and behavior: An examination of the new ecological paradigm in a social psychological context. Environment and behavior, 36(2), 157-186.‏
Kaiser, F. G., Wolfing, S., & Fuhrer, U. (1999). Environmental attitude and ecological behavior. Journal of Environmental Psychology, 19(1), 1-19.
Klockner, A. CH. (2013). A comprehensive model of the psychology of environmental behavior-A meta-analysis, Global Environmental Change, 23, 1028–1038.
Laidley, T. M. (2013). The influence of social class and cultural variables on environmental behaviors: Municipal-level evidence from Massachusetts. Environment and Behavior, 45(2), 170-197.‏
Madden, T.J., Ellen, P. S., & Ajzen, I. (1992). A comparison of the theory of planned behavior and the theory of reasoned action". Personality and social psychology bulletin, 18 (3), 3-9.
Manstead, A. S. R., & Parker, D. (1995). Evaluating and Extending the theory of planned behavior, In Stroebe W & Hewstone M (Eds.)". European Review of Social Psychology, 6, 69-95.
Mehmetoglu, M. (2010). Factors Influencing the Willingness to Behave Environmentally Friendly at Home and Holiday Settings, Scandinavian". Journal of Hospitality and Tourism, 10(4), 430-447.
Steg, L., & Vlek, C. (2009). Encouraging pro-environmental behaviour: An integrative review and research agenda. Journal of Environmental Psychology, 29, 309–317.
West, V. (2005). Psychotherapy and Spirituality, Tehran, Roshd.