هنر درباری و خشونت نمادین (مورد مطالعه: طراحی قالی عصر صفوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای هنرهای‌اسلامی،دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار دانشکده هنرهای‌صناعی،دانشگاه هنراسلامی تبریز،تبریز، ایران

3 استاد دانشکده حقوق‌و علوم‌اجتماعی،دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

4 استادیار دانشکده فرش،دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران.

5 دانشیارگروه ‌تاریخ، دانشکده حقوق‌و علوم‌اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2021.743

چکیده

هنر در عصر صفوی در همراهی با گفتمان(های) مسلط جامعه به یک ابزار قدرت و در سطحی دیگر به خشونت نمادین بدل میشود، این مسئله از آنجا که بسیاری از هنرهای صفوی از جمله قالیبافی در کارگاههای درباری تولید می‌شده‌اندو تحت حمایت‌و نظارت مستقیم دربار بوده قابل تامل است و این ذهنیت را تشدید می‌نماید که دربار به‌نوعی تلاش داشته علایق و جهانبینی خود را تا بر روی این تولیدات هنری فرهنگی و اجتماعی انعکاس دهد. نقشمایه‌ها، نمادهاو نشانه‌ها در قالی سبک شهری، بازتاب‌دهنده‌ی گفتمانهای غالب و نشاندهنده مناسبات‌و روابط موجود در جامعه و ارزشها و هنجارهای آن می‌باشد، این میدان جدید یکی از قویترین میدانهای هنری عصر صفوی بوده که اشکال بالقوه ایجاد نمود که در شرایط خاص فعال و کاربردی شدند.هدف اصلی پژوهش شناسایی رابطه گفتمانی بر میدان قالی صفوی و تجلیات خشونت نمادین بر طرح و نقش قالی این دوره است. ماهیت پژوهش کیفی و تاریخی است و با روش تحلیلی‌ـ‌توصیفی به تبیین عملکرد گفتمانی و مظاهر خشونت نمادین در میدان قالی‌سبک شهری دوران پرداخته است. رویکرد مورد استفاده در تفسیر، نظریه قدرت نمادین پی‌یر بوردیو میباشد. این رویکرد سبب گردید تا دریابیم نظارت و توجه ویژه به کیفیت و تولید و استفاده دولت صفویه از فرهنگ و هنر برای توسعه و تعمیق گفتمان‌های خود موجب شکل‌گیری میدانهای تخصصی در حوزه‌های گوناگون و بلاخص میدان جدید قالی سبک شهری شده است.خشونت نمادین نیز حاصل شکل‌گیری همین میدان تخصصی است‌و به کنشگر این امکان را می‌دهد که هنر را آنگونه خلق کند که شرایط میدان قدرت اقتضا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Safavid carpet design with emphasis on symbolic violence

نویسندگان [English]

  • azadeh yaghoubzadeh 1
  • Abolfazl Abdollahi fard 2
  • Mohammad Abbaszadeh 3
  • Abdollah Mirzaei 4
  • Nasser Sedghi 5
1 Ph.D Student,Department of Islamic arts,University of Tabriz Islamic art, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic arts, University of Tabriz Islamic art, Tabriz, Iran.
3 Professor, Department of Social Science, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
4 Assistant Professor, Department of carpet, University of Tabriz Islamic art, Tabriz, Iran.
5 Associate Professor, Department of History,University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Safavid art in conjunction with dominant discourses of society become a power tool and in other level it transforms to symbolic violence.in spite of that Safavid era ,many arts, including carpet weaving,were produced in court workshops and were under the direct support and supervision of that. It intensifiers this mentality that court has tried to reflect interests and ideologies on these cultural and social art productions.
Motifs,Symbols and signs on urban style carpets reflects dominant discourse, represent the relations in society its value and norms .This new field was one of the strongest artistic fields of era which created potential forms which become active and practical in certain circumastances. The main purpose of this research is to identify discourse relationship on Safavid carpet field , the manifestations of symbolic violence on carpet designing in this era.
The research is qulalitative and historical with an analytical descriptive method.it has explained the function of discourse and manifestations of symbolic violence in urban carpet field .The theory used is pierre Bordieu’s symbolic power Theory.This method helped us understand special superviosion and attention to quality and production and usage of culture and art by Safavid to develop and deepen its discourses has led to formation of specialized fields in various fields especially new field,Symbolic violence is also the result of the formation of this specialized and allows the artist to create art in a way that conditions of the field of power require.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Symbolic violence
  • discourse
  • power
  • urban style carpet
  • Safavid era

مراجع

آزاد ارمکی، تقی­ و مبارکی، مهدی (1391). تبیین جامعه ­شناسی علل تحول فرش ایرانی در دوره صفوی. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 4(1) :92-73.  
احمدقمی، قاضی (1383). گلستان هنر. به کوشش احمد سهیلی خوانساری، تهران: منوچهری
افروغ، محمد و نوروزی­طلب، علیرضا (1389). هویت اسلامی ایرانی در فلزکاری عصر صفوی با تأکید بر کتبیه­ های موجود بروی آثار فلزی. فصلنامه مطالعات ملی، 11 (4): 73 – 100.
  افروغ، محمد و براتی، بهار (1392). عناصر و نمادهای هویت اسلامی در قالی ایرانی. فصلنامه مطالعات ملی، 14 (53): 121-142.
انصاری، مجتبی و محمودی­نژاد، هادی (1385). باغ ایرانی تمثیلی از بهشت (با تأکید بر ارزش‌های باغ ایرانی  دوره صفوی). نشریه هنرهای زیبا، 29 (29):48-39 
اربابی، بیژن؛ خواجه عطاری، علیرضا؛ آشوری، محمدتقی؛ کشاورز افشار، مهدی (1395). گفتمان باغ ایران و تأثیر آن بر فرش دوره صفوی و قاجار. رساله دکتری پژوهش هنر،دانشگاه هنر اصفهان.
ایزدی،عباس (1397). نمود اقتدار در قالی­بافی صفویان، رساله دکتری هنراسلامی. دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران.
بصام، سیدجلال­الدین؛ فرجو، محمدحسین و احمدذریه زهرا، سیدامیر (1383)، رویای بهشت؛ هنر قالی بافی ایران. تهران: انتشارات اتکا.
بوردیو، پیر (1389). تمایز. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشرثالث.
بوردیو، پیر (1380)، نظریه کنش. ترجمه مرتضی مردیها، تهران: انتشارات نقش و نگار.
پرستش، شهرام­ و محمدی­نژاد، مرجان (1389). تحلیل اجتماعی آثار کمال­الملک در میدان نقاشی ایران. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 2 (1): 134-103.
پوپ، آرتور آپهام و آکرمن، فیلیس (1387). سیری در هنر ایران. گروه مترجمان، تهران: انتشارات فرهنگی.
تامپسون، جان (1379). ایدئولوژی و فرهنگ مدرن. ترجمه مسعود اوحدی، تهران: مؤسسه فرهنگی پویان.        
تاورنیه، ژان باپتیست (1389). سفرنامه تاورنیه. ترجمة ابوتراب نوری. تهران: انتشارات کتابخانه سنائی.
ترکمان، اسکندربیگ منشی (1350). تاریخ عالم آرای عباسی. به کوشش ایرج افشار، ج1و 2،تهران:
 تقوی، عابد (1388). بازخوانی تحولات تجاری صنعت فرش در عصر صفوی. گلجام، (12): 68-55.
تقوی­­نژاد، بهاره (1387). تجلی نقوش گرفت و گیر در فرش صفوی. گلجام، (9): 62-49.
جنکینز، ریچارد (1384). پی­یر بوردیو. ترجمه: لیلا جوافشانی ­و حسین چاوشیان، تهران: نشر نی.
خاتون­علوی، نصرت (1399). ساختار مذهبی در ایران عصر صفوی با تأکید بر هویت ملی. کنفرانس بین­المللی زبان، ادبیات، تاریخ و تمدن، دوره 4.
درینی، ولی­محمد و نامدار، احسان (1394). بررسی تأثیر سرمایه نمادین بر تسهیم دانش و فرهنگ مشارکت تیمی در آموزش عالی. پژوهش در نظام­های آموزشی، 9 (28):105-149.
دلاواله، پیترو (1371). سفرنامه پیترو دلاواله (قسمت مربوط به ایران). ترجمة دکترشعاع‌الدین شفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب تهران.
خواجه احمد عطاری، علیرضا؛ آشوری، تقی؛ بیژن، اربابی و کشاورز افشار، مهدی (1394). گفتمان باغ در فرش صفوی. ­گلجام، (22): 28- 5.
زکریایی­کرمانی، ایمان و دینلی، عاطفه (1395). مطالعه نقوش شکار در فرش صفوی با تأکید بر نظام­های ارزشی (مطالعه موردی: قالی شکارگاه موزه هنرهای زیبای بوستون). کنفرانس بین­المللی پژوهش در علوم و مهندسی.
ژوله، تورج (1392). شناخت فرش، برخی مبانی نظری و زیرساخت‌های فکری. تهران: انتشارات یساولی.
سوارتز، دیوید (1381). اقتصاد سیاسی قدرت نمادین. ترجمه: شفیعه صالحی، اقتصاد سیاسی، 1 (3).
سیوری، راجر (1385). تاریخ عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
شاردن، ژان. (1375). سیاحت‌نامه شاردن. ترجمة محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
طهماسبی، ساسان. (1394). تقدس و قدرت در دوره صفویه (جایگاه قدسی پادشاهان صفوی). نشریه شیعه­ شناسی ، 13(51): 65 -85.
عضدانلو، حمید (1380). گفتمان و جامعه، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل. (1387). تئاتر فلسفه، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1392). دیرینه ­شناسی دانش. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
قزوینی، یحیی بن عبدالطیف (1363). لب التواریخ، تهران: انتشارات بنیاد گویا.
کروزینسکی، یوداش تادیوش (1363). سفرنامة کروزینسکی. ترجمة عبدالرزاق دنبلی، تهران: توس.
کمندلو، حسین (1391). بررسی نقشمایه قندیل (تجلی نور) در فرش­های ایرانی از عصرصفویه تا دوران معاصر، نشریه آستان هنر،2 (3 و2): 16 – 27.
لش، اسکات (1394). جامعه‌شناسی پست ­مدرنیسم. ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
مهدی­زاده، علیرضا (1395). بررسی تحلیل گفتمان شیعی در چند نگاره حضرت علی (ع) از دوره ایلخانی تا صفوی. فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، 7(24): 48-35
میرزا امینی، محمدمهدی و شاهپروری، محمدرضا (1392). بررسی ماهیت وجودی نقش شکار در فرش­های صفویه. گلجام، 9(24):124-97.
هینیک، ناتالی (1391). جامعه‌شناسی هنر. ترجمه: عبدالحسین نیک­گهر، تهران: نشر آگه.
Boehnert, J., & Onafuwa, D. (2016). Design as Symbolic Violence: Reproducing the ‘isms’+ A Framework for Allies. Intersectional Perspectives on Design, Politics, and Power.
Bourdieu, P. (1986). Language and symbolic power. Harvard University Press.
Bourdieu, P. (1996). The rules of art: Genesis and structure of the literary field. Stanford University Press. 
Dwijendra, N. K. A., & Suyoga, I. P. G. (2020). Analysis of symbolic violence practices in balinese vernacular architecture: A case study in Bali, Indonesia. Int. J. Innov. Creat. Chang., 13(5), 184-194.
Samuel, C. (2013). Symbolic violence and collective identity: Pierre Bourdieu and the ethics of resistance. Social Movement Studies, 12(4), 397-413.
Erol, A. (2012). Music, power and symbolic violence: The Turkish state’s music policies during the early republican period. European Journal of Cultural Studies, 15(1), 35-52.
Rabinow, P. (1984). The foucault reader. London: Penguin Books.
Hussey, L. (2010). Social capital, symbolic violence, and fields of cultural production: Pierre Bourdieu and library and information science. Critical theory for library and information science: Exploring the social from across the disciplines, 41-51.
Oksala, J. (2012). Foucault, politics, and violence. Northwestern University Press.
Schapiro, M. (1941). A Survey of Persian Art. From Prehistoric Times to the Present: Arthur Upham Pope, Editor; Phyllis Ackerman, Assistant Editor, New York, Oxford University Press, 1938. 6 Volumes (3 Volumes of Plates). $210.                                                        

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار