تبیین ارتباط مصرف رسانه ای و دینداری با رفتار باروری (مورد مطالعه: زنان متاهل 15-49 ساله شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی و مدیر قطب علمی جامعه‌شناسی سلامت، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 استادیار جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

4 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2022.008

چکیده

رفتار باروری نشان‌دهنده زمینه فکری، تصمیم گیری و نهایتاً عملکرد افراد برای داشتن فرزند است. پژوهشگران اجتماعی دگرگونیهای به وجود آمده در خانواده را نتیجه‌ی اجتنابناپذیر دگرگونی‌های ساختاری جامعه به ویژه دگرگونیهای ایدئولوژیکی میدانند. در این پژوهش رفتار باروری در ارتباط با متغیرهای دینداری، مصرف رسانه ای و سطح تحصیلات به روش پیمایشی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر، زنان متأهل 15-49 ساله شهر تبریز بودند که بر اساس سرشماری سال 1395، تعداد آنها حدود 338220 نفر اعلام شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 498 نفر برآورد گردیده و شیوه نمونه گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای بوده است. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد و محقق ساخته استفاده شده است. یافته های توصیفی پژوهش نشان داد که 9/12 درصد زنان مورد مطالعه بدون فرزند بودند و 5/75 درصد زنان دارای یک یا دو فرزند بودند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان داد که بین دینداری و رفتار باروری زنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد و با افزایش میزان دینداری زنان، رفتار باروری و فرزندآوری آنها بهبود پیدا می کرد. در حالیکه بین مصرف رسانه ای زنان و رفتار باروری آنها ارتباط معکوس و معنی داری وجود داشت. همچنین میزان باروری زنان بر اساس سطح تحصیلات زنان و همسرانشان تفاوت معنی داری داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship between Religiosity and Media Consumption with Women's fertility Behavior (Case Study: Married Women aged 15-49 in Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Alizadeh Aghdam 1
  • Tavakkol Agayari-Hir 2
  • Saeed Soltani 3
  • Nasrin Ansari 4
1 Professor of Sociology, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor of Demography, Tabriz University, Iran
3 Assistant Professor of Sociology, Urmia University, Urmia, Iran
4 Master of Sociology, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Reproductive behavior indicates a person's intellectual background, decision-making, and ultimately performance in having a child. Social researchers consider the changes in the family as the inevitable result of structural changes in society, especially ideological changes. In this study, fertility behavior in relation to the variables of religiosity, media consumption and education level has been studied by survey method. The statistical population of the present study was married women aged 15-49 years old in Tabriz, which according to the 2016 census, their number is about 338220 people. The sample size was estimated to be 498 people using Cochran's formula and the sampling method was multi-stage cluster. In order to collect data, standard and researcher-made questionnaires were used. The descriptive findings of the study showed that 12.9% of the women were childless and 75.5% of women had one or two children. The results of testing the research hypotheses showed that there is a positive and significant relationship between religiosity and women's fertility behavior and with increasing the level of women's religiosity, their fertility and childbearing behavior improved. While there was a significant inverse relationship between women's media consumption and their reproductive behavior. Also, the fertility rate of women was significantly different based on the level of education of women and their husbands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fertility Behavior
  • Religiosity
  • Media Consumption
  • Women
  • Tabriz

مراجع

ابراهیم ­پور، محسن و عبادی، صفیه. (1390). تفاوت­ها و ترجیحات نسلی در فرزندآوری (نظرها و نگرش‌ها): مطالعه موردی شهر ساری، نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران، 8 (16): 55-78.
آقایاری ­هیر، توکل؛ فرخی ­نکارستان، مینا و لطیفی­ مجره، سیده صدیقه. (1395). فرزندآوری به­ مثابه مخاطره (مطالعه­ کیفی زمینه­ های کم فرزندی در شهر تبریز)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 19 (73): 33-7.
ایدر، نبی­ الله و درستی، امیرعلی. (1391). بررسی تأثیر اطلاعات و نگرش‌های جمعیتی بر رفتارهای باروری فرهنگیان شهرستان شوشتر. فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلام- واحد شوشتر، 6 (18): 199- 226.
چمنی، سولماز؛ مشفق، محمود و شکربیگی، عالیه. (1395). مطالعه­ چالش­های فرزندآوری در شهر تهران با تأکید بر روش ترکیبی. دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات جنسیت و خانواده، 3 (1): 9-36.
حسینی، حاتم و بگی، بلال (1391). استقلال زنان و کنش­های باروری در میان زنان کرد شهر مهاباد. زن در توسعه و سیاست، 10 (4): 57-78.
حلم ­سرشت، پریوش و دل­پیشه، اسماعیل. (1384). جمعیت و تنظیم خانواده. تهران: انتشارات مهر.
راد، فیروز و ثوابی، حمیده. (1394). بررسی گرایش به باروری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی زنان متأهل 15- 50 ساله ساکن شهر تبریز). مطالعات زن و خانواده، 3 (1): 127-155.
رزاقی ­نصرآباد، حبیبه­ بی­ بی و  سرایی، حسن. (1393). تحلیل کوهورتی (نسلی) نگرش زنان درباره ارزش فرزندان در استان سمنان. زن در توسعه و سیاست، 12 (2): 250-229.
رستگارخالد، امیر و مقدمی، ساجده. (1395). بررسی تفاوت­های جنسیتی در نگرش به فرزند. زن در فرهنگ و هنر، 8 (1): 101-116.
زاهدی، محمدجواد؛ نایبی، هوشنگ؛ دانش، پروانه و نازک­ تبار، حسین. (1392). تبیین جامعه­ شناختی تاثیر فرآیند نوسازی در ساختار خانواده (مقایسه نقاط شهری و روستایی در استان مازندران). فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 16 (61): 97- 148.
سروش، مریم و بحرانی، شعله. (1392). رابطه دینداری، نگرش به نقش­های جنسیتی و نگرش به فرزند با تعداد واقعی و ایده­آل فرزند. زن در توسعه و سیاست، 11 (2): 189-208.
سعیدی­ مدنی، سیدمحسن؛ کریمی، حامد؛ جلیلیان، اردشیر و آرمند، محمدعلی. (1395). تعیین‌کننده­ های رفتار باروری زنان گروه­های مذهبی شیعه و اهل سنت. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 11 (36): 71-97.
شجاعی ­زند، علیرضا. (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6 (1): 34- 66.
صادقی، حنانه ­سادات و سرایی، حسن. (1395). عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوری زنان شهر تهران. فصلنامه برنامه­ ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7 (27): 1-32.
صادقی، رسول. (1395). تحلیل بسترهای اجتماعی فرهنگی کاهش باروری در ایران. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5 (20): 217-246.
صادقی، رسول و محسن­آبادی، بتول. (1396). بررسی تأثیر شبکه‌ی اجتماعی در رفتار و نیات باروری زنان در شهر تهران. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 20 (77): 87-108.
عباسی‌شوازی، محمدجلال و خواجه‌صالحی، زهره. (1392). سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعه موردی شهر سیرجان). زن در توسعه و سیاست، 11 (1): 45-64.
عنایت، حلیمه؛ موحد، مجید و مهرابی، محبوبه. (1390). مطالعه­ رفتار و نگرش باروری دو نسل مادران و دختران و عوامل فرهنگی مرتبط با آن. پژوهش‌نامه جامعه­شناسی جوانان، 1:97-118.
فتحی، حبیب‌لله و جعفری، علی. (1396). رابطه مصرف رسانه‌ای با تغییر سبک زندگی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی). فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، 3 (9): 231- 266.
کازنو، ژان. (1367). جامعه ­شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر صبوری، تهران: انتشارات اطلاعات.
گیدنز، آنتونی. (1386). جامعه ­شناسی. حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی. (1392). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
لبیبی، محمد مهدی. (1393). خانواده در قرن بیست­ و یکم. تهران: نشر علم.
محمودیان، حسین. (1383). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان. نامه علوم اجتماعی، 24: 27-53.
محمودیان، حسین؛ کوچانی اصفهانی، مسعود و مقدس، سعید. (1394). مصرف رسانه، مدیریت بدن و رفتار باروری: مورد مطالعه: زنان معلم یاسوج، راهبرد فرهنگ، 31: 173-197.
محمودیانی، سراج­الدین و شهریاری، سهیلا. (1394). نقش مذهب و توسعه در رفتار باروری زنان کرد در ایران (شواهدی از شهرستان­های منتخب استان کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی)، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 20: 91-100.
مک کوایل، دنیس. (1385). درآمدی بر نظریه ارتباطات اجتماعی. ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ویکس، جان. (1385). جمعیت، مقدمه‌ای بر مفاهیم و موضاعات. ترجمه‌ی الهه میرزایی، تهران:، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
 
Heineck, G. (2006). the Relationship between Religion and Fertility: Evidence from Austria.Granada, University of Granada, Department of Economic Theory and Economic History (Papers on Economics of Religion 06/01).
Heyford, S.R., Morgan, S.P. (2008). Religiosity and Fertility in the United States: The Role of Fertility Intentions, Sociology Forces. 86(3):1163-1188.
Khraif, R.M., Salam, A.A., Al-Mutairi, A., Elsegaey, I., Al Jumaah, A. (2017). Education’s impact on fertility: The case of King Saud University Women, Riyadh, Middle East Fertility Society Journal, 22: 125-131.
Kim, J. (2016). Female Education and its Impact on Fertility, IZA World of Labor, 228: 1-10.
Livi B., Massi M. (2012). Low Fertility in Historical Perspective, Population and Development review, Vol. 38.
Neuman, S., Ziderman A., (1986). How Does Fertility Relate to Religiosity: Survey Evidence from Israel, Sociology and Social Research, 70 (2):178-180?
Retherford R.D., Palmore, J.A. (1983). Diffusion Processes Affecting Fertility Regulation, in: Rodolfo A. Bulatao and Ronald D. Lee (eds.), Determinants of Fertility in Developing Countries, vol. 2. New York, Academic Press: 295–339.
Ushie M.A., Agba A., Ogaboh, M., Olumodeji E.O., Attah, F. (2011). Socio-cultural and economic determinants of fertility differentials in rural and urban Cross Rivers State, Nigeria, Journal of Geography and Regional Planning, 4 (7): 383-391.
Zang, L. (2008). Religious Affiliation, Religiosity, and Male and Female Fertility. Demographic Research: 18 (8):233-262.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار