معماری به مثابه فرهنگ؛ تحلیلی بر کاراکتر زاویه بصری در تطبیق‌پذیری فرهنگ و معماری فضاهای بینابین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

2 استادیار، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

doi.org/10.34785/J016.2022.023

چکیده

فرهنگ در معماری هر جامعه‌ای، نمایش ایدئولوژی‌هایی است که با احجام عینی نمود پیدا می‌کند، فرایندی که طی آن دگرگون ­شدن معماری شکل می‌گیرد. فرهنگ معماری مشتمل بر هر بنایی است که اندیشه ذهنی طراح خود را از طریق شکل ظاهری عینیت می‌بخشد. امروزه خوشایندی فضای بصری در حوزه معماری مسئله‌ای مهم و قابل­ توجه است. درحالی­که همواره برای طراحی نماهای ابنیه از معیارهای تجربی و هنجاری استفاده شده است؛ اما مبحث ویدئواکولوژی در پی به دست آوردن معیارهای بصری برای انطباق بیشتر محیط مصنوع با مکانیسم‌های بینایی انسان با دنیای بصری است. این مقاله تلاش کرده تا با توجه به ویژگی‌های ساختار چشم انسان در ارتباط با نماهای ابنیه و تحلیل زوایای بصری عمودی به الگوریتم مشخصی مبتنی بر بوم‌شناسی بصری از منظر فرهنگ حاکم بر جامعه برسد؛ تا در کنار سایر معیارهای زیبایی‌شناختی و هنجاری موجود، بتوان در هماهنگی و خوشایندی بیشتری این فضا را شکل داد. این پژوهش از روش توصیفی- پدیدارشناسانه در رویکردی استنتاجی و خوانشی تأویلی استفاده برده است و اطلاعات و داده‌های مربوط به موضوع، از روش تحلیلی-قیاسی در رابطه با زوایای بصری بکار گرفته شده است. سپس از همسوسازی داده‌ها برای دستیابی به الگوریتم مذکور استفاده شده و در نهایت یافته‌های پژوهش به‌صورت نتیجه و مدلی مفهومی ارائه گردیده است. نتایج این پژوهش در 4بنای شاخص نشان داد همانطور که در فرهنگ معماری ایرانی رعایت مقیاس انسانی و مردم‌واری فضاها مورد توجه بوده است، ارتفاعی که از الگوریتم بدست می‌آید، از مرسوم‌ترین و خوشایندترین ارتفاعات مورد استفاده طراحان در فرهنگ معماری زمان خود بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Architecture as culture; an analysis of the visual angle character in the cultural and architectural adaptability in intermediate spaces

نویسندگان [English]

  • mohamadamin azizmoghadam 1
  • Seyed Majid Hashemi Toghroljerdi 2
1 Ph. D student in architecture, Faculty of Architectural and Urban Engineering, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor ,Faculty of Architectural and Urban Engineering, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Culture in the architecture of any society is the representation of mental ideas that are formed by the expression of objective forms in the process of this architectural transformation. Every building is a part of architectural culture that embodies a mental idea through its appearance. Today, the pleasure of visual space in the field of architecture is an important and significant issue. While empirical and normative criteria have always been used to design the facades of buildings; But the subject of video ecology seeks to obtain visual criteria for greater adaptation of the artificial environment to the mechanisms of human vision with the visual world. This article has tried to reach a specific algorithm based on visual ecology from the perspective of the prevailing culture, considering the characteristics of the structure of the human eye in relation to the facades of buildings and the analysis of vertical visual angles; In addition to other existing aesthetic and normative criteria, this space can be formed in more harmony and pleasure. This research has used descriptive-phenomenological method in inferential and interpretive reading approach and information and data related to the subject, analytical-deductive method has been used in relation to visual angles. Then data alignment is used to achieve the algorithm and finally the research findings are presented as a result and a conceptual model. The results of this research in 4 index buildings showed that as in the Iranian architectural culture, observing the human scale and demographic of the spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architectural culture
  • visual angle
  • videoecology
  • visual relaxation range
  • pleasant height

مراجع

- اخوان، آرمین، صالحی، اسماعیل، و طغیانی، شیرین. (1397). ارزیابی تأثیر عوامل محیطی-کالبدی بر سرزندگی و کیفیّت خیابان های شهری (مطالعه موردی: خیابان های نادر و انقلاب شهر ساری). جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 8(27)، 15-29.
- اسدی‌پور، فائزه و اسدپور، مهدی. (1395). بررسی مفاهیم زیبایی‌شناسی در فرهنگ اسلامی و بحران‌زدگی آن در معماری معاصر، مجله مطالعات و هنر معماری، سال دوم، جلدچهارم، شماره 4و5.
- آتشین‌بار، محمد. (1388). تداوم هویت در منظر شهری، باغ نظر، (12)6، 56-45.
- آرنهایم، رودلف. (1394). پویه شناسی صور معماری، نیروهای ادراک بصری در معماری. چاپ پنجم، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، قم: انتشارات فرهنگ.
- آسیابی، محمد. (1389). میادین شهری از معنا و مفهوم تا واقعیت آن در شهرهای ایران، چاپ اول، ویرایش پرویز آسیابی، تهران: انتشارات طحان/هله.
- آنتونیادس، آنتونی‌سی. (1393)، بوطیقای معماری(آفرینش در معماری)، ترجمه احمدرضا آی، انتشارات سروش، تهران.
- بل، سایمون.(1386)، منظر الگو، ادراک و فرآیند. (بهناز امین زاده، مترجم،) تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- بلیلان اصل، لیدا، ستارزاده، داریوش. (1394). جایگاه فضای بینابین در سازماندهی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران مطالعه موردی: شهر تبریز در دورۀ قاجار. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، (2)17، 161-189.
- بلیلان اصل، لیدا، و اعتصام، ایرج، و اسلامی، سیدغلامرضا. (1390). نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره فضایی بافت‌های تاریخی ایران. هویت شهر،(8)5، 71-59.
- پاکزاد، جهانشاه. (1382). پدیدار شناسی نمای ساختمان های مسکونی و سیر تکوینی توقعات از آن. هنرهای زیبا، 14(14)، 91-102.
- پاکزاد، جهانشاه. (1386)،  مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
- پاکزاد، جهانشاه، ساکی، الهه. (1393). تجربه‌ی زیبایی‌شناختی محیط. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی،(3)19، 14-5.
- پورجعفر، محمدرضا و علوی باالمعنی، مریم. (1391)، ویدئواکولوژی: بوم‌شناسی بصری در معماری و طراحی شهری، آرمانشهر، صفحه16، تهران.
- توسلی، محمود و بنیادی، ناصر. (1371). طراحی فضاهای شهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
- توسلی، محمود. (1394)، قواعد و معیارهای طراحی فضای شهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- توسلی، محمود، و بنیادی، ناصر. (1393). طراحی فضای شهری: فضاهای شهری و جایگاه آن‌ها در زندگی و سیمای شهر.
- تیس اونسن، توماس. (1391). گونه‌شناسی فضا در شهرسازی روشی به منظور طراحی زیباشناسانه شهرها، ترجمه مهشید شکوهی، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
- حناچی، پیروز، و مظفر، فرهنگ، و جعفری، یاسر. (1397)، حفاظت از منظر شهری تاریخی در جداره‌های تجاری؛ تبیین چارچوب مداخله بر مبنای تجارت بهسازی خیابان اصر خسرو تهران، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال هشتم، شماره32، تابستان 1397.
- دویران، اسماعیل؛ غلامی، سعید؛ و دانشدوست، مهرداد. (1391). نقش شاخص‌های اجتماعی و کالبدی بر کیفیت زندگی در بافت‌های شهری، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی. جلد1، شماره4.
- دی. کی. چینگ، فرانسیس. (1380). معماری: فرم، فضا و نظم. چاپ هفتم، ترجمه زهره قراگزلو، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- زیته، کامیلو. (1394). ساخت شهر بر اساس مبانی هنری، ترجمه فریدون قریب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- سلطان‌زاده، حسین. (1392). فضاهای شهری در بافت‌های تاریخی ایران، تهران: اتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- شرقی، علی، عزیزمقدم، محمدامین، جمالی گندمانی، زهرا.(1399)، بازشناسی تطبیقی الگوهای هندسۀ فراکتال در معماری و منظر باغ ایرانی (نمونه موردی: باغ گلشن طبس)، باغ نظر، (85)17، 44-31.
- طاهباز، منصوره. (1377). مسجد بهشت روی زمین. صفه،(2)8، 93-85.
- علوی طبری، هدا. (1387). نورپردازی در معماری منظر، تهران: انتشارات شهیدی.
- فرای، آلبرت. (1387). در جستجوی معماری پویا، ترجمه مهسا ذوالریاستین و مهدیه ساریخانی، تهران: انتشارات نشر پشوتن.
- فلامکی، منصور. (1381)، ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری، نشر فضا، مؤسسه علمی و فرهنگی فضا، تهران.
- فهیمی فر، اصغر. (1388). جستاری در زیبایی شناسی هنر اسلامی. پژوهش در فرهنگ و هنر، (2)1، 73-82.
- قیریان، شیدا؛ سجادزاده، حسن و کریمی مشاور، مهرداد. (1395). اولویت بصری میدان‌های شهری از منظر کاربران (نمونه موردی: میدان‌های شهر همدان)، مجله آمایش محیط، (35)9، 42-23.
- کالن، گوردن. (1377). گزیده منظر شهری، ترجمه منوچهر طبیبیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- کالن، گوردون. (1382)، گزیده منظر شهری، ترجمه منوچهر طبیبیان، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران.
- کریر، راب. (1394). فضای شهری، چاپ چهارم، ترجمه خسرو هاشمی نژاد، اصفهان: انتشارات نشر خاک
- کنیرش، یورگن. (1392). میدان‌های شهری معماری و طراحی فضاهای باز، ترجمه علیرضا استواری و فریدون قریب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- لینچ، کوین. (1395). سیمای شهر، چاپ دوازدهم، ترجمه منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ماجدی، حمید، و ذاکرحقیقی، کیانوش، و حبیب، فرح. (1389). تدوین شاخص‌های موثر بر گونه‌شناسی بافت شهری. هویت شهر. (7)4، 112-105.
- ماهان، امین، و منصوری، سیدامیر. (1396). مفهوم منظر با تاکید بر نظر صاحب‌نظران رشته های مختلف. باغ نظر، (47)14، 17-28.
- متولی، مسعود. (1389). بررسی و سنجش کیفیت زیبایی در منظر شهری بر اساس مفهوم دیدهای متوالی (نمونه موردی مسیر گردشگری دارآباد تهران)، فصلنامه آرمانشهر، شماره5.
- محرابیان، جواد. (1393). بازآفرینی میدان امین‌السلطان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی،دانشگاه تهران.
- محمودی، محمدمهدی. (1381)، تأثیر بزرگراه‌های درون شهری در تغییر منظر شهری تهران، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره12 زمستان81، پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران.
- مدنی‌پور، علی. (1380). تحلیل طراحی شهری، ترجمه مرتضایی، نشر تهران.
- موتین، کلیف. (1396). طراحی شهری (خیابان و میدان)، ترجمه حسنعلی پورمند، تهران: نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس.
- نژادستاری، سعیده، (1390). نقش میدان‌های شهری و بررسی عواقب ناشی از تنزل جایگاه آن در شهرهای امروزی با تأکید بر شهرهای ایرانی، فصلنامه مطالعاتی شهر ایرانی اسلامی، (3)1، 70-57.
- نظری، سلدا و آسیابی، محمد. (1394). بازآفرینی میدان‌های تاریخی از تئوری تا عمل، چاپ اول، تهران: طحان.
- هدمن، ریچارد، و یازوسکی، اندرو. (1385). مبانی طراحی شهری، ترجمه مصطفی عباس‌زادگان و راضیه رضازاده، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
- هوشمند شعبان آبادی، فرانک، ولی بیگ، نیما، بهزادفر، مصطفی، فیضی، محسن. (1399)، مطالعه مقایسه‌ای میدان‌های حکومتی و غیرحکومتی تهران در گسترۀ نمای شهری. باغ نظر، (82)17، 54-43.
References
- Alberti, L. B. (1986). Momo o del principe. Costa & Nolan.
- Asgarzadeh,M., Koga, T., Hirate, K., Farvid, M., & and Lusk, A. (2014). Investigating oppressiveness and spaciousness in relation to building, trees, sky and ground surface: A study in Tokyo, Landscape and Urban Planning, 131 (2014) 36–41.
- Cliff, M. (1992). Urban Design, Street and square Butterworth Architecture. Oxford. 
- Hwang, T. (2007). A study of the oppressive feeling in urban space, PhD dissertation, Department of Architecture, Graduate School of Engineering, Tokyo University (Japanese).
- Newell, P. B. (1995). Perspectives on privacy. Journal of Environmental Psychology, 15(2), 87- 104.
- Swaffield, S. (2005). "Landscape as A Way of Knowing the World." In: Harvey, S., Fieldhouse, K., Hopkins، J. (Ed.) The Cultured Landscape; Designing The Environment In The 21st Century. Routledge.
- Vitruvius Pollio، M. (1960).The Ten Books on Architecture. (M. H. Morgan، Trans.). New York: Dover.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار