برساخت بدن و هویت‌یابی دختران در رمان نوجوان ایرانی؛ بررسی موردی: آثار عباس جهانگیریان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

doi.org/10.34785/J016.2022.029

چکیده

بدن همواره به‌مثابه رابطی میان انسان و تجربه‌ی او از جهان قرار دارد و عاملی هویت‌ساز در زندگی اجتماعی اوست. اما تجربه‌ی بدنمندی، نمی‌تواند آزادانه و بدون دخالت مسائل اجتماعی، روابط قدرت و گفتمان‌ها اتفاق بیفتد؛ به‌ویژه برای سوژه‌ی نوجوان که در ابتدای درک اجتماعی خود از جهان، در ارتباط با مجموعه‌ای از روابط قدرت، مانند خانواده، مدرسه، همسالان و متأثر از مسائل اقتصادی، فرهنگی، سنی و جنسیتی است. در این پژوهش، براساس دیدگاه فوکو درباره‌ی نقش قدرت و گفتمان‌ها در برساخت بدن، دو رمان نوجوان واقع‌گرا از عباس جهانگیریان، بررسی شده‌اند؛ «سایه هیولا» و «جنگ که تمام شد بیدارم کن». تمرکز بر بدنمندی سوژه‌های اصلی دختر و شیوه‌های بازنمایی جنسیتی و هویت‌یابی آنان در این رمان‌ها بوده است. تمرکز بر بدنمندی سوژه‌های اصلی دختر و شیوه‌های بازنمایی جنسیتی و هویت‌یابی آنان در این رمان‌ها بوده است.روش پژوهش حاضر کیفی است و با استفاده از استراتژی داده‌کاوی استقرایی و روش نشانه‌شناسی اجتماعی انجام شده است. در این‌ مسیر، بدنمندی دختران در سه دسته‌ی اصلی نشانه‌های جسمانی (ظاهری)، نشانه‌های زبانی و نشانه‌های بهنجارساز بررسی شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این نشانه‌ها در ژرف‌ساخت و روساخت اثر، متأثر از گفتمان جنسیتی شکل گرفته‌اند و گونه‌ای ناسوژگی زنانه، انقیاد بدن را در کنار بی‌کنشی و انفعال سوژه‌ی زن نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification and body construction of girls in Iranians young adults novels (Case study: Abbas Jahangirian novels)

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Jokari 1
  • Saeed Hesampour 2
1 Postdoc researcher of Persian literature/ Shiraz university, shiraz, Iran.
2 Professor of Persian Language and literature, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Body is always a connector between human and his/her experiences of world and also it is an individualizer agent in social life. The experience of Embodiment cannot happen freely without social issues interfere, power relations and discourses, especially in case of young adults it is happen easily because of his/her social understanding of social world is at first stage and it is mixed with sets of power relations such as family, school, peers and impacted by economic, cultural age and gender issues.
In this study, based on sociology of body, especially in the viewpoint of Focault about the role of power and discourses an construction of body, two realistic novel of Abbas Jahangirian Analyzed (Monster Shadow, Wake me Up When the War is over). Main concentration of this study is on main women subject and their gender representation in this novel.
The methodology is a qualitative research with inductive data analysis. For this reason, social semiotics approach that analyze social and texture signs in interaction with each other has been used. Signs in three category of bodily signs, linguistic signs and normalization signs analyzed. The results of this study show that these signs in both superstructure and infrastructure of novel, impacted and shaped by gender discourse and show a kind of feminine non subjectivity, body subordination along with inactivity of women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Body
  • Gender
  • Body embodiment
  • Young novel
  • Abbas Jahangirian

مراجع

استیونز، جیمز هانت. (1387). جنسیت و نوع ادبی. دیگرخوانی‌های ناگزیر، مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
البرزی، محبوبه و احمدی، نادیا. (1394). تحلیل مؤلفه‌های تصویر بدن در دو رمان هستی و دو خرمای نارس. مجموعه مقالات همایش رمان نوجوان مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز (ص.170). شیراز: دانشگاه شیراز.
بهمدی­ مقدس، نجمه؛ زرقانی، مهدی و یعقوبی ­جنبه‌سرایی، پارسا. (1395). بررسی جنسیت در شعر کودک و نوجوان از منظر جامعه‌شناسی بدن. مجله نقد و نظریه ادبی. 1(2): 105 - 123.
بی‌نظیر، نگین. (1398). تکنولوژی انضباطی و بدن برساخته در داستان‌های مدرسه، مجله نقد و نظریه ادبی. 4 (2): 27-49.
جوکاری، مهناز و حسام‌پور، سعید. (1399). سوژه گفتمانی در رمان نوجوان سایه هیولا. روایت‌شناسی. 4 (8): 113-150.
جهانگیریان، عباس. (1390). جنگ که تمام شد بیدارم کن. چاپ دوم، تهران: افق.
جهانگیریان، عباس. (1394). سایه هیولا. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمه مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
زرقانی، مهدی. (1398). تاریخ بدن در ادبیات. تهران: سخن.
ساسانی، فرهاد. (1389). معناکاوی: به‌سوی نشانه‌شناسی اجتماعی. تهران: علم.
علیگو، محمود؛ موحد، مجید و حمیدی‌زاده، احسان. (1401). مطالعه جامعه‌شناختی نسبت ابعاد چهارگانه هویت (مطالعه موردی نوجوانان شهر سنندج). مجله جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 4(2): 128-146.
فوکو، میشل. (1400). مراقبت و تنبیه، تولد زندان. ترجمه‌ی نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نب.
کریگان، کیت. (1396). جامعه‌شناسی بدن. ترجمه محسن ناصری‌راد، تهران: نقش­ و نگار.
گیدنز، آنتونی؛ و بردسال، کارن. (1394). جامعه‌شناسی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.
لوبروتون، داوید. (1396). جامعه‌شناسی بدن. ترجمه ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
محمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش 1و2. تهران: جامعه‌شناسان.
مراقی، مهشید؛ خانیکی، هادی. (1401). تحلیل نشانه‌شناختی بدنمندی در کاربران زن اینستاگرام، مطالعه موردی دو طراح لباس (آناشید حسینی و الهه جهادگر). مجله جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 4 (1): ص35-53.
موسوی، منصوره. (1397). زنانگی و بدن (نگاهی جامعه‌شناسانه به بلوغ). چاپ سوم، تهران: مروارید.
میلز، سارا. (1392). میشل فوکو. ترجمه مرتضی نوری، چاپ دوم، تهران: مرکز.
ون لیوون، تئو. (1395). آشنایی با نشانه‌شناسی اجتماعی. ترجمه محسن نوبخت، تهران: علمی.
هالیدی، مایکل و حسن، رقیه. (1395). زبان، بافت و متن (جنبه‌هایی از زبان در چشم‌اندازی اجتماعی‌نشانه‌شناختی). ترجمه مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی، چاپ دوم، تهران: علمی.
References
Waskul, D., Vannini, P. (2016). Body/embodiment: Symbolic interaction and the sociology of the body. Routledge.
Unger, R. (2020). Representations: Social constructions of gender. Routledge.
Baker-Sperry, L., & Grauerholz, L. (2003). The Pervasiveness and Persistence of the Feminine Beauty Ideal in Children’s Fairy Tales. Gender and Society, 17(5), 711–726.
Taylor, F. (2003). Content Analysis and Gender Stereotypes in Children’s Books. Teaching Sociology, 31(3), 300–311.
Nikolajeva, M. (2016). Recent trends in children's literature research: Return to the body. International Research in Children's Literature, 9(2), 132-145.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار