تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی سلبریتی‌ها در صداوسیما: مطالعه موردی گزارش‌های خبری اخبار 20:30

مؤمنی, علی; قنبری باغستان, عباس

doi:doi.org/10.34785/J016.2022.032

تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی سلبریتی‌ها در صداوسیما: مطالعه موردی گزارش‌های خبری اخبار 20:30

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد، گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران ایران

² دانشیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

doi.org/10.34785/J016.2022.032

چکیده

هدف این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی شیوۀ بازنمایی سلبریتی‌ها در گزارش‌های خبری 20:30 شبکه دو صداوسیما است. صداوسیما، اصلی‌ترین رسانۀ مرتبط با حاکمیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران برای ترویج و تثبیت ایدئولوژی است. سلبریتی‌ها با فعالیت‌هایی مانند اظهار نظرات سیاسی، فعالیت‌های خیرخواهانه و نمایش سبک زندگی در بسیاری از مواقع در تعارض با ایدئولوژی حاکمیت قرار می‌گیرند. خبر 20:30 به عنوان یکی از برنامه‌های خبری صداوسیما در گزارش‌های مختلف به این تعارض‌ها پرداخته و اقدامات بسیاری از سلبریتی‌ها را بازنمایی کرده‌است. این برنامه در نهان بازنمایی‌ها، به‌دنبال تعریف «سلبریتی» بوده که از برخی جهات علمی، به عنوان مسئله این تحقیق، دارای تناقض است.
در این پژوهش، سه گزارش خبری 20:30 بر اساس روش تحلیل گفتمان فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهد که گزارش‌های 20:30 هیچ تعریف ثابت و مشخصی از سلبریتی نداشته و بیشتر به صورت ایدئولوژیک، در زمان‌ها و شرایط گوناگون، تعاریف متفاوتی از آن‌ها ارائه داده‌است. این گزارش‌ها اغلب با بازنمایی «برساخت‌گرا» به‌دنبال تعمیق قطب‌بندی خود از «ما» (سلبریتی‌های موافق) و «دیگری» (سلبریتی‌های مخالف) است. بر این اساس می‌توان به دوخوانش کارکردگرایانه و انتقادی اشاره کرد که باید خوانش این گزارش‌های 20:30 را خوانش «کارکردی» دانست تا خوانش «انتقادی». از تبعات اصلی این خوانش، افزایش توجه و شهرت برخی از سلبریتی‌هاست که مشروعیت خود را با حمایت از نظام سیاسی حاکم کسب می‌کند که دارای آثار و پیامدهای منفی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیاد و گسترده‌ای است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Representation of Celebrities on TV Programs: Case study: "20:30 News Reports" of Channel 2, IRIB

نویسندگان [English]

َAli Momeni ¹
Abbas Ghanbari Baghestan ²

¹ M.A. Graduate of Social Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

² Associated Professor of Social Communication Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

This study aims to analyze how celebrities are “represented” on the 20:30 news section, channel 2 of IRIB. IRIB is the main national state-controlled media corporation for promoting and consolidating the official discourse. Since the celebrities' activities such as political comments, charity, and lifestyle in many cases might contradict the official discourse, the way in which they are represented in official media like IRIB is important. 20:30 News section as one of the leading IRIB news programs, cover celebrities in their news and reports on various occasions. In the way of representing celebrities, these programs have repeatedly tried to define "celebrity" which is somehow contradictory scientifically. In this study, three 20:30 news reports were analyzed according to the Fairclough critical discourse analysis method in three dimensions including description, interpretation, and explanation. The results show that the 20:30 reports’ definition of the celebrities is more ideological based, rather than being scientific in nature. While they have no fixed definition of celebrity, their approach seems to be a "constructivist" representation. The purpose of these programs are to strengthen current, dominant discourse and deepen the created dualization of “us” (proponents) vs. "others" (opponents). Considering the two types of "readings" of celebrities, the 20:30 reading should be considered a "functional" reading rather than a "critical" reading. One of the main consequences of such reading is the increase in attention and the fame of some celebrities who, according to scientific definitions, do not fall into the category of "celebrity" and therefore, negatively affect the cultural, social, and even political aspects of the society.

کلیدواژه‌ها [English]