ظهور شبه فمینیسم نئولیبرال در صفحات اینستاگرامی زنان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

doi.org/10.34785/J016.2022.038

چکیده

پلتفرم ­های جدید و رسانه‌های اجتماعی، محیطی منحصر به‌فرد را برای خلق، گسترش و استمرار گفتمان‌های مدرن و نئولیبرال زنانگی و مادری از طریق بسترهای دیجیتال، بصری و اجتماعی ارائه می‌دهند. در همین راستا، سوال پژوهش پیش رو این است که آیا می­ توان شواهدی از فمینیسم نئولیبرال، در صفحات اینستاگرامی زنان ایرانی یافت؟ برای پاسخ به این سوال، در ادبیات نظری به چیستی گفتمان فمینیسم نئولیبرال و اصول اساسی آن پرداخته و متن ­کاوی 100 مقاله انگلیسی منتشر شده با محوریت فمینیسم نئولیبرال، با استفاده از نسخۀ 1 .6.16 نرم افزارVOSviewer version  و روش تجسم­ بخشی به خوشه ­های تراکمی انجام شده است. در ادامه و در مرحله نخست پژوهش، بر اساس فراتحلیل 12 پژوهش که پیشتر در رابطه با موضوع زنانگی و مادرانگی در اینستاگرام زنان ایرانی انجام شده­ اند، به این سوال پاسخ داده شده است که زنانگی و مادرانگی چگونه در اینستاگرام زنان ایرانی بازنمایی شده‌است؟. سپس با انطباق میان آنچه در بازنمایی زنانگی و مادرانگی در صفحات اینستاگرامی زنان ایرانی مشاهده شده و آنچه در تعریف و اصول اساسی فمینیسم نئولیبرال ذکر شده، به پرسش تحقیق پاسخ داده شده است. همچنین در مرحله دوم پژوهش با تحلیل گفتمان بصری 200 تصویر از 10 صفحه اینستاگرام زنان اینفلئونسر ایرانی، یافته­ های بیشتری برای مدعای پژوهش و پاسخ به سوال آن ارائه شده است. شش مضمون فرعی حاصل از تحلیل گفتمان، شامل «مراقبت‌های جسمی روزانه»، «انتخاب شخصی»، «پیشرفت فردی»، «منطق بازار»، «مصرف‌گرایی» و «خانواده خوشبخت»، حاکی از ظهور شبه فمینیسم نئولیبرال در صفحات اینستاگرامی زنان ایرانی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The emergence of neoliberal pseudo-feminism on Iranian women's Instagram pages

نویسندگان [English]

  • Zahra majdizade 1
  • Mansoore Hajjari 2
  • Abdollah Bicharanlou 3
1 PH. D. Candidate, Department of Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PH. D. Candidate, Department of Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Communication, Faculty of social Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

New platforms provide a unique context for the creation and continuation of modern and neoliberal femininity and motherhood discourses. in order to discuss about what is the discourse of neoliberal feminism and its basic principles, first in the theoretical literature, we answer to this question that what is the discourse of neoliberal feminism. The results of the text mining of 100 published articles focusing on neoliberal feminism, using VOS viewer software version 1.6.16, show that the concept of neoliberal feminism With Concepts such as feminism, neoliberalism, work, motherhood, individualism and etc. are linked. In this article first, we will answer the question that “How is Iranian women's femininity and motherhood represented on Instagram?” then we answer to this question that "can we find evidence of neoliberal feminism in Iranian women's Instagram pages? In this regard, we have used combined methods, including Qualitative meta-analysis and visual discourse analysis. in the first stage of the research, based on the meta - analysis of the researches, we will answer first question. In this stage12 studies that were most related to the topic of femininity and motherhood on Instagram were analyzed. in the second phase of the research, by using the visual discourse analysis, 200 images from 10 Instagram pages of Iranian women influencers are studied to provide more findings to claim the research. Six sub-themes resulting from discourse analysis, including "daily physical care”,” personal choice", "individual progress", "market logic", "consumerism" and "happy family" indicate the emergence of neoliberal feminism in Iranian women's Instagram pages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neoliberal feminism
  • Iranian women’s Instagram Text-mining
  • Qualitative meta-analysis
  • Visual discourse analysis

مراجع

اردکانی ­فرد، زهرا و رضوی­ زاده، سید نورالدین. (1400). زنان تأثیرگذار اینستاگرامی؛ زنانگی بازنمایی­شده در صفحات زنان اینفلوئنسر ایرانی. زن در فرهنگ و هنر، 13 (1)، 90-65. 
اسلامی، الهه؛ موسوی، سید هاشم و علیخواه، فردین. (1397). سلبریتی ­های مجازی: غریبه­ های آشنا در عصر رسانه­ های اجتماعی: گونه ­شناسی زنان مشهور ایرانی در رسانة اینستاگرام. مطالعات فرهنگی و ارتباطات. 16 (59)، 74-45.
ایزانلو، بلال و حبیبی، مجتبی. (1390). کاربرد فراتحلیل در تحقیقات علوم اجتماعی و رفتاری: مروری بر مزایا، تنگناها و روش شناسی. تحقیقات علوم رفتاری. 9 (1)، 82-70.
آخوندی، مطهره. (1399). قوم­نگاری مجازی در اینستاگرام: مورد مطالعه صفحه تجربه­ های مادرانگی ­ام. مطالعات رسانه­های جدید. 2 (10)، 38 ـ 5.
بادامچی، محمدحسین و البرزی، فاطمه. (1399). کرونا، بازگشت به خانه و برآمدن الگوی نوظهور زنان خانه­ دارِ مجازی. مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی. 12 (3)، 217-183.
بیچرانلو، عبدالله؛ صلواتیان، سیاوش و لاجوردی، آزیتا. (1397). بازنمود سبک زندگی زنان جوان ایرانی در اینستاگرام. مطالعات فرهنگی و ارتباطات. 15 (56)، 140-112.
بیگوند، مینا؛ کاظمی، عباس و بصیریان جهرمی، حسین. (1400). سوپرمام ­ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام. زن در فرهنگ و هنر. 13 (1)، 163-139.
جعفری، علی؛ فردوسی، مریم و خالدیان؛ اقبال. (1397). بازنمایی کلیشه­ های جنسیتی در میان زنان ایرانی کاربر شبکه اجتماعی اینستاگرام. علوم اجتماعی. 12 (40)، 366-347.
خطیب ­زاده، سمیرا؛ بنی هاشمی، سید محسن؛ سبحانی، عبدالرضا و علی شیری، بهرام. (1398). بررسی وضعیت زنان ایرانی در فضای مجازی: مطالعه صفحات اینستاگرامی (با رویکرد امنیت اجتماعی). مطالعات امنیت اجتماعی. 10 (60)، 51-13.
ذکایی، سعید؛ کرمی، محمد تقی؛ و فرزادمنش، شیما. (1399). بازنمایی زندگی روزمره خانوادگی زنان ایرانی در اینستاگرام. مطالعات رسانه‌های نوین. 6 (23)، 52-1.
راودراد، اعظم؛ حجاری، منصوره و مجدی زاده، زهرا (1400). بصری شدن زندگی روزمرۀ زنان؛ گفتمان غالب زنان اینفلئونسر در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام. زن در فرهنگ و هنر. 4 (12)، 214-183.
سالدنا، ج (1395). راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی، ترجمه عبدالله گیویان، انتشارات علمی و فرهنگی.
شفیعا، سعید؛ شفیعا، محمد علی و کاظمیان، غلامرضا. (1392). فراتحلیل روش و نتایج پژوهش­های کیفیت زندگی شهری در ایران. جامعه شناسی کاربردی. 24 (2). 40-21.
شفیعی، سمیه‌سادات و حسینی­فر، زهرا. (1399). زنان از سبک زندگی می­گویند: مطالعه ارزش­های محوری در صفحات زن نوشته اینستاگرامی. پژوهشنامه زنان. 2، 172-147.
عاملی، سعید رضا. (1392). روش‌های تحقیق در مطالعات فرهنگی و رسانه، انتشارات دانشگاه تهران.
قاضی طباطبایی، محمود و ودادهیر، ابوعلی. (1389). فراتحلیل در پژوهش­های اجتماعی و رفتاری. تهران: جامعه­ شناسان.
مراقی، مهشید و خانیکی، هادی. (1401). تحلیل نشانه شناختی بدنمندی در میان کاربران زن اینستاگرام (مطالعه موردی دو طراح لباس: آناشید حسینی و الهه جهادگر). جامعه شناسی فرهنگ و هنر، 4 (1) ، 53-35.
محمدی، جمال؛ دانش مهر، حسین و سبحانی، پرویز. (1399). مصرف ایماژهای بدن در میان کاربران اینستاگرام در شهر سنندج، جامعه­شناسی فرهنگ و هنر، 3 (2)، 141-115.
مکنون، رضا و سلیمی، جلیل. (1397). فراتحلیل کیفی پژوهش­های علمی ناظر بر مسئله­ حکمرانی در ایران. مدیریت دولتی. 10 (1)، 30-1. 
مهرپرور، سمانه. (1398). بازنمود زندگی روزمره در صفحات میکروسلبریتی­ های زن اینستاگرام. مطالعات ماهواره و رسانه های جدید، 18 و 19. 116-71. 
References
Archer, C. (2019). Social media influencers, post-feminism and neoliberalism: How mum bloggers’‘playbour’is reshaping public relations. Public Relations Inquiry, 8(2), 149-166.‏
Banet-Weiser, S., Gill, R., & Rottenberg, C. (2020). Postfeminism, popular feminism and neoliberal feminism? Sarah Banet-Weiser, Rosalind Gill and Catherine Rottenberg in conversation. Feminist theory, 21(1), 3-24.‏
Banet-Weiser, S. (2018). Empowered: Popular feminism and popular misogyny. Duke University Press.‏
Brice, J., & Andrews, D. L. (2019). SheBelieves, but does she? Complicating white women’s understandings of the postfeminist-neoliberal empowerment discourse. Leisure Sciences, 41(1-2), 127-144.‏
Chae, J. (2015). “Am I a better mother than you?” Media and 21st-century motherhood in the context of the social comparison theory. Communication Research, 42(4), 503-525.‏
Gray, H. (2013). Subject (ed) to Recognition. American Quarterly, 65(4), 771-798.‏
Grewal, I. (2005). Transnational America: feminisms, diasporas, neoliberalisms. Duke University Press.‏
Hearn, A. (2017). Verified: Self-presentation, identity management, and selfhood in the age of big data. Popular communication, 15(2), 62-77.‏
Hegde, Radha; S. (2011). Circuits of Visibility: Gender and Transnational Media Cultures. New York: New York University Press.
Peng, A. Y. (2021). Neoliberal feminism, gender relations, and a feminized male ideal in China: A critical discourse analysis of Mimeng’s WeChat posts. Feminist Media Studies, 21(1), 115-131.‏
Rome, J. M. (2020). Exploring constructions of “good” motherhood on social media: navigating neoliberal mommy rhetorics and the negative affective entanglements of women’s discourses on pinterest, facebook, and instagram (Doctoral dissertation, The University of Nebraska-Lincoln).‏
Rottenberg, C. (2018). The Rise of Neoliberal Feminism. Oxford University Press.
Banet-Weiser, S., Gill, R., & Rottenberg, C. (2020). Postfeminism, popular feminism and neoliberal feminism? Sarah Banet-Weiser, Rosalind Gill and Catherine Rottenberg in conversation. Feminist theory, 21(1), 3-24.‏
Rottenberg, C. (2014). Happiness and the liberal imagination: How superwoman became balanced. Feminist Studies, 40(1), 144-168.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار