ارزیابی سطوح حس مکان در بناهای تاریخی و تأثیر آن در ماندگاری آثار تاریخی- فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای، تهران، ایران

doi.org/10.34785/J016.2022.039

چکیده

حس‌مکان برآیند پیوند معنایی انسان و مکان، در پایداری و ماندگاری آثار تاریخی-  فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استمرار حضور، مشارکت و فعالیت‌ در بناها و آثار تاریخی-فرهنگی، برآمده از این حس است. امروزه جایگاه حس‌مکان و سطوح مختلف آن در بناهای تاریخی به قدر کافی مورد توجه قرار نگرفته است. تضعیف حس مکان مسئله‌ای است که بناهای تاریخی با آن مواجه هستند و موجب کمرنگ شدن تعامل میان مخاطب و مکان و عدم رضایتمندی از مکان در مقایسه با گذشته می‌شود که در پایداری و استمرار  بناهای تاریخی تأثیر معکوس دارد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال اصلی که کدام‌یک از سطوح حس مکان در تیمچه‌های تاریخی از نظرگاه کسبه دارای بالاترین اهمیت است؟ و با هدف تبیین رابطه بین سطوح مختلف حس مکان و رتبه‌بندی آن در تیمچه‌های تاریخی بازار تبریز انجام‌شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و براساس ماهیت کمی است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی اسپیرمن بیانگر این است که از نظر کسبه مستقر در تیمچه‌های مختلف، بیشترین میزان همبستگی متعلق به فداکاری برای مکان با ضریب همبستگی 950/0 است. با توجه به یافته‌های حاصل از رتبه‌بندی سطوح حس‌مکان براساس آزمون فریدمن، میانگین شاخص حضوردرمکان 26/4 برآورد شد و همچنین میانگین دل‌بستگی به مکان 97/3، تعلق به مکان 07/4 و فداکاری برای مکان نیز 67/4 ارزیابی شد؛ در واقع از بین شاخص‌های حس مکان، شاخص فداکاری برای مکان دارای بیشترین میزان است و در مرتبه بعد شاخص حضورپذیری مکانی، اهمیت بالاتری دارد که به‌منظور حفظ و تداوم آن‌ها در بناهای تاریخی در راستای ماندگاری آثار تاریخی- فرهنگی باید موردتوجه قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the levels of the sense of place in historical monuments and its effects on the durability of historical - cultural heritage

نویسنده [English]

  • Elnaz Abizadeh
Assistant Professor, Department of Architecture and Urban Planning, Technical and Vocational University (TVU), Tehran, Iran
چکیده [English]

Sense of place as a result of semantic relation between man and place is of utmost importance in the sustainability and durability of historical-cultural heritage. The constant presence, utilization of place as well as taking part in various activities associated with the place, originate from this sense. Today, the significance of sense of place and its different layers remain poorly appreciated in case of Historical monuments. Weakening the sense of place is a problem that historical buildings face and causes the interaction between the audience and the place to fade and lack of satisfaction with the place compared to the past, which has an adverse effect on the stability and continuity of historical buildings. The present study seeks to answer this main question, which of the levels of sense of place in historical Timchehs has the highest importance from the viewpoint of salesmen? And tends to explain the layers of Sense of Place in Historical Timchehs of Tabriz city. It has a practical goal and applies quantitative method. The results of Spearman's rank correlation coefficient test indicate the largest correlation also belongs to dedication to place with a coefficient of 0.950. Based on the results from Friedman test, the mean values for indifference to place, placement awareness, and constant presence were2.11, 3.28,and4.26, respectively. The mean values for sense of belonging, place attachment, and dedication to place were4.07, 3.97and4.67respectively.Clearly, dedication to place has the highest mean value among indicators of sense of place, followed by constant presence in the second rank.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Layers of Sense of Place
  • Cultural heritage
  • historical monuments
  • Durability
  • Historical - Cultural heritage

مراجع

ابی‌زاده، الناز. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر حس مکان بازار تاریخی تبریز در راستای حفاظت معنایی و ارزشی میراث معماری. رساله دکتری معماری اسلامی، تبریز، دانشگاه هنر اسلامی.
آزاد ارمکی، مرضیه. (1400). احیاء زندگی شبانه در بافت فرسوده شهری خیابان لاله‌زار. جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 3 (2)، 32-1.
 بزی، خدارحم، سلیمان میرزاپور، و محمدصادق افراسیابی‌راد. (1393). بررسی مقایسه‌ای حس تعلق به مکان در محلات شهر خرم‌آباد. معماری و شهرسازی پایدار، 2 (2): 1- 14.
ضابطیان، الهام، و رضا خیرالدین. (1397). سطوح حس‌مکان در فضاهای شهری، نمونه موردی: میدان امام خمینی و امام حسین شهر تهران. دانش شهرسازی 2 (2): 169 – 18.
عزیزمقدم، محمدامین،  هاشمی طغرالجردی، سیدمجید. (1401).معماری به مثابه فرهنگ؛ تحلیلی بر کاراکتر زاویه بصری در تطبیق‌پذیری فرهنگ و معماری فضاهای بینابین. جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر 4 (2): 109-
فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن. هنرهای زیبا 26: 66-5
فلاحت، محمدصادق و سمیرا نوحی. (1391). ماهیت نشانه‌ها و نقش آن در ارتقاء حس مکان فضای معماری. هنرهای زیبا 1: 26-17.
فلاحت، محمدصادق، کمالی، لیلا، و شهیدی، صمد. (1396). نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت معماری. مجله باغ نظر، (14) 46: 22-15.
کاشی، حسین، و ناصر بنیادی. (1392). تبیین مدل هویت مکان- حس‌مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، نمونه موردی: پیاده راه شهرری. هنرهای زیبا  18(3): 43- 52.
 References
Canter, D. (1977). The Psychology of Place, the Architectural Press, London.
Hummon, D. M. (1992). Community attachment: Local sentiment and sense of place (pp. 253-278). Springer US.‏
Khettab, S., & Chabbi-Chemrouk, N. (2017). Sense of place in the coastal town of Tipaza in Algeria: Local-community’s socio-cognitive representations. International Journal of Sustainable Built Environment, 6(2), 544-554.‏
Lynch, K. (1984). Good city form. MIT press.‏
Newell, R., & Canessa, R. (2018). From sense of place to visualization of place: examining people-place relationships for insight on developing geovisualizations. Heliyon, 4(2), e00547.‏
Norberg-Schulz, C. (1981). Genuis Loci, Rizzoli, New York.
Rapaport, A. (1990). History and Precedent in Environmental Design. Plenum Press.
Relph, E. (2007). Spirit of place and sense of place in virtual realities. Techne: Research in philosophy and technology, 10(3), 17-25.‏
Edward, R. (1976). Place and placelessness. London: Pion.‏
Relph, E. (2008). Place and placelessness. London: Pion Limited.
Punter, J. (1991). Participation in the design of urban space. Landscape design, 200(1), 24-27.‏
Shamai, S. (1991). Sense of place: An empirical measurement. Geoforum, 22(3), 347-358.‏
Tan, S. K., Tan, S. H., Kok, Y. S., & Choon, S. W. (2018). Sense of place and sustainability of intangible cultural heritage–The case of George Town and Melaka. Tourism Management, 67, 376-387.‏
Grewal, I. (2005). Transnational America: feminisms, diasporas, neoliberalisms. Duke University Press.‏
Hearn, A. (2017). Verified: Self-presentation, identity management, and selfhood in the age of big data. Popular communication, 15(2), 62-77.‏
Hegde, R. S. (2011). Circuits of visibility: Gender and transnational media cultures (Vol. 20). NYU Press.‏
Peng, A. Y. (2021). Neoliberal feminism, gender relations, and a feminized male ideal in China: A critical discourse analysis of Mimeng’s WeChat posts. Feminist Media Studies, 21(1), 115-131.‏
Rome, J. M. (2020). Exploring constructions of “good” motherhood on social media: navigating neoliberal mommy rhetorics and the negative affective entanglements of women’s discourses on pinterest, facebook, and instagram (Doctoral dissertation, The University of Nebraska-Lincoln).‏
Rottenberg, C. (2014). The rise of neoliberal feminism. Cultural studies, 28(3), 418-437.‏
Banet-Weiser, S., Gill, R., & Rottenberg, C. (2020). Postfeminism, popular feminism and neoliberal feminism? Sarah Banet-Weiser, Rosalind Gill and Catherine Rottenberg in conversation. Feminist theory, 21(1), 3-24.‏
Rottenberg, C. (2014). Happiness and the liberal imagination: How superwoman became balanced. Feminist Studies, 40(1), 144-168.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار