تکنولوژی و تحول جایگاه اجتماعی شیء هنری-آیینی (مورد مطالعه: "علامت" در شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای پژوهش هنر، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

2 دانشیار گروه آموزشی پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، تهران، ایران

چکیده

"علامت" از اشیای هنری-آیینی محرم در ایران است که با اصول هنری و تکنیکی ویژه‌ای ساخته می‌شود. این اصول به مرور تغییراتی یافته است. با این حال، پژوهش‌های علمی چندانی دربارۀ این تغییرات و تأثیرات آن‌ها بر نقش اجتماعی این شیء در دسترس نیست. به دلیل اینکه شهر اصفهان مرکز مهم ساخت سنتی "علامت" است و این شیء، مهم‌ترین شیء هنری-آیینی در این شهر است، این پژوهش در نظر دارد تأثیر تغییرات تکنولوژیکی جدید در ساخت و تبلیغ "علامت" را بر جایگاه و کارکرد اجتماعی آن در این شهر بررسی کند. بدین‌منظور از تعریف مردم‌شناسی از “جایگاه اجتماعی” در ترکیب با نظریۀ عاملیت آلفرد جل، مردم‌شناس هنر، بهره برده است. این مقاله در پی پاسخ دو سؤال است:"علامت" چه کارکرد و جایگاه اجتماعی‌ای در شهر اصفهان دارد؟ و تحولات جدید تکنولوژی چه تأثیری بر ویژگی‌های سنتی، جایگاه اجتماعی و کارکرد آن نزد مردم این شهر داشته‌ است؟ داده‌های این پژوهش از طریق روش‌های مردم‌نگاری و نیز روش‌های غیرواکنشی گردآوری شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد "علامت" در شهر اصفهان یکی از مؤلفه‌های چرخۀ تعیین جایگاه اجتماعی افراد است و بهره‌گیری از تکنولوژی روز در ساخت آن، تأثیرات زیر را به دنبال دارد: افزایش کارکرد نمایشی و تبلیغی "علامت"، تغییر معیارهای جایگاه و ارزش اجتماعی این شیء از معیارهای آیینی و اجتماعی به معیارهای نمایشی و فردی، جابه‌جاشدن جایگاه عامل تأثیر و پذیرندۀ تأثیر در تعامل "علامت" و جامعه و گسست یا سستی در چرخۀ تعیین جایگاه اجتماعیِ مبتنی بر عاملیت "علامت".

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Technology and the transformation of the social status of the Isfahan City’s Artistic-Ritual Object, “Alamat”

نویسندگان [English]

  • Somayeh Kazemi 1
  • Zahra Rahbarnia 2
  • Asghar Izadi-Jeyran 3
  • Rahman Sharifzadeh 4
1 PhD Candidate in Research of Art,, Department of Research of art,, Faculty of Art,, Alzahra University, Tehran. Iran.
2 Associate Professor, Department of Research of Art, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran. Iran
3 Associate Professor of sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
4 Assistant Professor, Society and Information Research Institute, Iranian Research Institute for Information Science and Technology (IranDoc), Tehran, Iran.
چکیده [English]

Alamat is a Muharram’s artistic-ritual object in Iran, which is made with special artistic and technical principles. These principles and their effects on the social role of this object have changed over time. Because Isfahan is an important center for the traditional production of Alamat and this object is an important artistic-ritual object in this city, this research considers the effect of new technological changes in the production and promotion of Alamat on its social status and function. For this purpose, the authors have used the anthropological definition of social position in combination with the agency theory of Alfred Gell. This article seeks to answer two questions: What function and social status does Alamat have in Isfahan city? Moreover, what effect has the new developments of technology had on the Alamat’s traditional characteristics, social status, and function among this city’s citizens? This research’s data has been collected through ethnography and non-reactive methods. The research results show that Alamat in Isfahan city is one of the components of the determining cycle of an individual’s social status and the use of modern technology in its construction has the following effects: Increasing the demonstration and promotion function of Alamat, changing the criteria of the social status and value of this object from ritual and social criteria to individual and demonstrative criteria, shifting the position of agent and patient in the interaction of Alamat and society, and breaking or weakness in the cycle of determining the Alamat’s social status based on its agency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • artistic-ritual object
  • Alamat
  • Alfred Gell’s theory of agency
  • the social status in anthropology
  • technology

مراجع

ایزدی جیران، اصغر (1394). مقدمۀ مترجم در کتاب انسان‌شناسی هنر. لیتون، روبرت. تهران: فرهنگستان هنر:
بهار، مهری؛ رب، پیر (1381). ابژه‌ها و تغییر مراسم دینی. نامۀ علوم اجتماعی، 20(۰)، ۱۳۲-1۱۷.
رهبرنیا، زهرا؛ رهنورد، زهرا (1385). مواجهه هنر قدسی با تکنولوژی. هنرهای زیبا، ۱(126)، 10۸- 10۱.
‏محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی؛ ضد روش. تهران: جامعه‌شناسان.
رضوی‌فر، اَملی؛ غفاری، حسین (1390). نشانه‌شناسی پیرس در پرتو فلسفه، معرفت‌شناسی و نگرش وی به پراگماتیسم. فلسفه، 9(2)، ۳۷-۵.
Brix, H. J. (2006(. Encyclopedia of Anthropology (5th ed). California, London & New Delhi: Sage Publications.
Gell, A. (1998). Art and Agency: An Anthropological Theory. Oxford: Clarendon Press.
Lang, G. (1956). The Concepts of Status and Role in Anthropology: Their Definition and Use. The American Catholic Sociological Review, 17 (3), 206- 218.
Latour, B. (1987). Science in action: How to follow scientists and engineers through society. Cambridge, Massachusetts: Harvard university press.‏
Latour, B. (2007). Reassembling the social: An introduction to actor-network-theory. Oxford, New York: Oxford University Press.‏
Linton, R. (1936). The Study of Man: An Introduction. New York: Appleton- Centrury- Crafts.
Morphy, H. (1994). The Anthropology of Art, in Tim Ingold (ed.). Companion Encyclopedia of AnthropologyLondon and New York: Routledge, 648- 685.
Morphy, H. and Perkins, M. (2006), The Anthropology of Art: A Reflection on its History and Contemporary Practice, In H. Morphy and Perkins M. (eds.). The Anthropology of Art: A Reader. Oxford: Blackwell Publishing, pp:1-32.
Musante, K., & DeWalt, B. R. (2010). Participant observation: A guide for fieldworkers. Lanham, New York, Toronto, Oxford: Rowman Altamira.
 
جامعه شناسی فرهنگ و هنر
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 14
فروردین 1402
صفحه 129-146

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار