بررسی رابطه تعارض‌های هویتی و زیست سیاسی زنان در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی گرایش جامعه‌شناسی سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه تعارض‌های هویتی و زیست سیاسی زنان طراحی و اجرا شده است. این پژوهش از نوع مطالعات مقطعی، پهنانگر، توصیفی و کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش تمامی زنان ساکن استان‌های تهران، کردستان، لرستان، ایلام، فارس، سیستان و بلوچستان، خراسان و مرکزی است که براساس سطح توسعه ­یافتگی و امکانات محقق انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. برای انتخاب نمونه‌ها از شیوه ترکیبی نمونه‌گیری خوشه­ای چندمرحله‌ای و تصادفی ساده و برای تحلیل داده ­ها از ضرایب همبستگی، تحلیل مسیر و رگرسیون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که 47 درصد از زنان موردمطالعه تعارض هویت فردی را در حد زیادی تجربه کرده­اند؛  میزان جامعه ­پذیری سیاسی کل زنان با میانگین 1.15 پایین تر از حد متوسط بوده است.  همچنین یافته ­ها حاکی از آن است زنانی که دچار تعارض‌های هویتی هستند از نظر جامعه­ پذیری سیاسی نسبت به زنانی که تعارض­های هویتی را تجربه نکرده­ اند؛ وضعیت متفاوتی دارند و میزان جامعه­ پذیری سیاسی در زنانی که تعارض‌های هویتی را تجربه نکرده‌اند بیشتر است. بیشترین میانگین تعارض هویتی در استان­های ایلام (2.36) و لرستان (2.29) و کمترین تعارض هویتی در استان­های تهران (1.6) و خراسان (1.14) مشاهده شد.  نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نشان داد؛ تعارض‌های هویت فردی بیشترین تأثیر را بر عدم جامعه­ پذیری سیاسی زنان دارند. استنباط مقاله این است؛ زنان در کشمکش میان ساختارهای هویتیِ سنتی و خواست­های مدرن و عاملیت­گرایی سیاسی قرار گرفته ­اند. به­عبارت دیگر می­ توان گفت جامعه ایران امروز با پدیدهِ «زیست سیاسی متعارض زنانه» مواجه است و همچنان چالش­ها و سردرگمی ­ها در حوزه زنان به دلیل تداوم چنین تناقض­هایی، پابرجا مانده و بحران­های سیاسی و اجتماعی را نیز در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identity conflicts and political socialization of women in Iran

نویسندگان [English]

  • Fatemeh mohammadi 1
  • Zohreh Poustinchi 2
  • Ibrahim Mottaqi 3
1 PH.D. student of political sociology, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Law and Political Science, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Professor, of Law and Political Science, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The current research is designed and implemented with the aim of investigating the identity conflicts and political socialization of women based on Giddens' theory of identity and Lucien Pai's political socialization. The statistical population of this research is all working women in Tehran, Kurdistan, Lorestan, Ilam, Fars, Sistan and Baluchistan, Khorasan and Central provinces. To select the samples, the combined method of multi-stage cluster sampling and simple random sampling was used. Correlation coefficients, path analysis and regression were used to analyze the data. The results of the research showed that 47 percent of the studied women have experienced personal identity conflict to a great extent. Also, the findings indicate that women who have identity conflicts are more politically socialized than women who have not experienced identity conflicts. They have a different situation and the level of political socialization is higher in women who have not experienced identity conflicts. The results of multivariate regression and path analysis showed; Individual identity conflicts have the greatest effect on women's lack of political socialization. The conclusion of the article is; Women in Iranian society are in a conflict between traditional identity structures and modern demands and political agency, and in this process, a kind of political rejection has been created for them. In other words, it can be said that today's Iranian society is facing the phenomenon of "conflicting women's political life".

کلیدواژه‌ها [English]

  • identity
  • political socialization
  • structure
  • agency
  • women
منابع
اینگلهارت، رونالد (1382). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. ترجمه: مریم وتر، تهران: کویر.
برگر، پیتر؛ کلنر، هاستفرید؛ برگر، بریجیت (1381). ذهن بی­خانمان، نوسازی و آگاهی. ترجمة محمد ساوجی، تهران: نشر نی.
بوربور، اکرم؛ تاجیک ­اسماعیلی، سمیه (1400). تحلیل وضعیت هویت اجتماعی زنان ایرانی بر اساس استفاده از رسانه‌های اجتماعی و متغیرهای زمینه ­ای.  فصلنامه رسانه، 32 (4)، 34-1.
پارسا، بهرام؛ حبیب­ زاده، رقیه؛ حق­ کلخوران، اسماعیل (1395). پیش­بینی سازگاری تحصیلی دانش ­آموزان بر اساس احساس تعلق به مدرسه و جهت­ گیری هدفی. سومین کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز: دانشگاه علمی کاربردی آذین شوشتر- دانشگاه زرقان-واحد پژوهش دانش­پژوهان همایش آفرین.
  پای، لوسین و دیگران (1389). بحران­ها و توالی­ها در توسعه سیاسی. ترجمه غلامرضا خواجه سروی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پناهی، محمدحسین  (1386). جامعه­ شناسی مشارکت سیاسی زنان. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
پناهی، محمدحسین؛ بنی­ فاطمه، سمیه­ السادات (1394). فرهنگ سیاسی و مشارت سیاسی زنان. فصلنامه علوم اجتماعی. 68، 78-35.
پیشگاهی ­فرد، زهرا؛ دستوری، مژگان؛ ابراهیمی، سودابه (1388). تحلیلی بر میزان مشارکت زنان در تشکل­های سیاسی کشور در سال 1385. پژوهش زنان، 7(1)، 7-28.
تاج­زاده، مصطفی (1374). فرهنگ سیاسی و مشارکت سیاسی در ایران پس از پیروزی انقلاب. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
تبریزی، منصوره؛ طاهره، هوشنگی (۱۳۹۲). تجربه تعارض‌های هویتی در سبک زندگی زنان متاهل. پژوهشگاه عوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پرتال علوم انسانی.
ربیعی، علی (1387). رسانه­ های نوین و بحران هویت. فصلنامه مطالعات ملی، 9(4)، 149-176.
ساروخانی، باقر؛ رفعت ­جاه، مریم (1383). عوامل جامعه ­شناختی موثر در بازتعریف هویت اجتماعی زنان، پژوهش زنان، 2(1)، 91-71.
ساعی­ فر، محمد؛ مهاجری، اصغر؛ امیرمظاهری، امیرمسعود؛ محکی، علی ­اصغر (1401). تعارض در ارزش­های بنیادی و شیوه ­های جامعه­پذیری سیاسی کاگزاران رسانه­ های جمعی ایران در سال 1399-1398. فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(1)، 138-116.
سـبکتکین، قربانعلـی؛ محبوبـی، مرضیه (1394). بررسـی نقش رسـانه ­ها در جامعه ­پذیری سیاسـی جوانان. دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی.
شهرام­ نیا، سید امیر مسعود؛ مهرابی، راضیه؛ رنجبر، مهدیه (1393). بررسی تأثیر شبکه­ های اجتماعی بر میزان هویت ملی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه اصفهان). فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، 3(9)، 121-141.
صلاحی، محمود؛ تیمورپور، بهزاد؛ ناصری­پور، حسن؛ مهدی، فاضل ­فکور (1384). طرح تحقیقاتی شهر اسوه (گامی به سوی مدینه سعادت). تهران: مهر محبوب.
عالی ­زاد، اسماعیل (1384). بررسی نقش وسایل ارتباط جمعی در مشارمت سیاسی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
عباسیان، علی­ اکبر (1387). فرهنگ سیاسی در امثال و حکم فارسی. تهران: نشر اختران.
قائمی ­فر، حسین؛ حمایت ­خواه ­جهرمی، مجتبی (1388). بررسی تاثیر خانواده بر شکل­ گیری هویت جنسیتی دختران دانشجوی دانشگاه پیام نور جهرم. نشریه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، 3، 102-83.
گیدنز، آنتونی (1382). تجدد و تشخص. ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1383). جامعهشناسی. ترجمه‌ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مجتهدزاده، پیروز (۱۳۸۱). جغرافیا و سیاست در فرایند نوین. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، 13(8)، ۹۷-۹۱.
محمدی، زهرا (1395). بررسی آسیب­های اجتماعی زنان در دهه (1370-1380). تهران: نشر شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
محمدی، شهرام (1397). نقش خانواده، مدرسه و رسانه در پیشگیری از وقوع جرم با تأکید بر معیارهای بین­المللی حاکم بر تعهد دولت­ها در آموزش افراد. تدریس­پژوهی، 6 (4)، 238-258.
 معروف پرو، مینا؛ سفیری، خدیجه(1397) تبیین جامعه­شناختی عوامل موثر بر تعارض هویتی زنان شهر نقده. مطالعات زن و خانواده، 6(2)، 225-255.
نظری، مینا؛ علی­ حسینی، علی؛ امام­ جمعه ­زاده، سیدجواد؛ مهدیه­ پور، رنجبر (1393). بررسی رابطه جامعه­ پذیری و مشارکت سیاسی زنان. پژوهش­نامه زنان، 5(1)، 185-161.
نقدی، اسداله؛ معمار، ثریا؛ داستانی، مریم (1397). تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های 50، 60 و 70 شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 29(4)، 208-183.
نیکخواه قمصری، نرگس؛ منصوریان راوندی، فاطمه (1393)، تأملی بر رابطه فضای مجازی و هویت جنسیتی مطالعه موردی کاربران اینترنت در شهر کاشان. نشریه مطالعات رسانه ای، 9(27)، 107-120.
یوسفوند، سامان؛ انتظاری، علی؛ مرادی­نژاد، زینب (1397). فهم معنایی زنان از فرآیند مدرنیزاسیون در جامعه محلی. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7(28)، 285-317. 
References
 Adams, G. R., & Fitch, S. A. (1982). Ego stage and identity status development: A cross-sequential analysis. Journal of Personality and Social psychology43(3), 574-583.
Adams, G. R., Ryan, J. H., Hoffman, J. J., Dobson, W. R., & Nielsen, E. C. (1984). Ego identity status, conformity behavior, and personality in late adolescence. Journal of personality and social psychology47(5), 1091.‏
Adams, G.R. (1998). The manual of the objective measure of ego-identity status. Personal Communication via Electronic Mail.
Labes, S. A. (2014). Globalization and cultural identity dilemmas. CES Working Papers6(1), 87-96.‏
González, A. M., & Bovone, L. (Eds.). (2012). Identities through fashion: A multidisciplinary approach. Berg.‏
Burke, P. J. (1997). An identity model for network exchange. American Sociological Review, 134-150.‏
Campbell, S. B. (1995). Behavior problems in preschool children: A review of recent research. Journal of child Psychology and Psychiatry, 36(1), 113-149.‏
Chen, G. M. (2012). The impact of new media on intercultural communication in global context.‏
Clarke, V. (2005). We’re all very liberal in our views’: Students’ talk about lesbian and gay parenting. Lesbian & Gay Psychology Review6(1), 2-15.‏
Farrell, A. D., Danish, S. J., & Howard, C. W. (1992). Relationship between drug use and other problem behaviors in urban adolescents. Journal of consulting and clinical psychology60(5), 705.‏
Frégeau, D. L., & Barker, M. (1986). A measurement of the process of adolescence: standardization and interpretation. Adolescence21(84), 913-919.‏
Giddens, A. (1998). Sociology. Translated by Sabouri, M., Ney Publishing, Tehran, Iran.
Habermas, J. (1999). Paul Fairfield: Deliberative Democracy-The Inclusion of the Other: Studies in Political Theory, edited by Ciaran Cronin and Pablo De Greiff and translated by Ciaran Cronin. REVIEW OF POLITICS61, 541-542.‏
Grusec, J. E. (2011). Socialization processes in the family: Social and emotional development. Annual review of psychology62, 243-269.‏
Mouffe, Chantal (2006). On the Political, London and New York: Routledgetaylor and francis group.
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American journal of community psychology41, 127-150.‏
Rezaeiyan, A. (2011). Conflict management and negotiation (Advanced organization behavior management), the ministry of Islamic cultural and guidance. (Text in Persian).
Smith, A. and Magill, C. (2017) Reconciliation. Does Education have a role? Shared Space: A research journal on peace, conflict and community relations, 8(1): 5-15.
Tajfel, H. (Ed.). (2010). Social identity and intergroup relations (Vol. 7). Cambridge University Press.‏