تبیین جامعه‌شناختی مصرف فیلم در شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استاد گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مصرف نه صرفاً یک‌ روند اقتصادی منفعت‌گرایانه، بلکه امری اجتماعی و شامل نشانه‌ها و نمادهای فرهنگی است. به همین نسبت مصرف فیلم و سینما متمایز از تعینات اجتماعی و فرهنگی نیست. هدف مقاله حاضر آن است که به تبیین جامعه‌شناختی مصرف فیلم و سینما در شهر اصفهان بپردازد. چارچوب نظری مقاله با محوریت نظریه فرهنگی پی یر بوردیو و اضافه کردن برخی از متغیرهای مغفول در اندیشه وی تدوین شده است. برای نیل به هدف اصلی، روش پیمایشی در پارادایم پوزیتویسیتی اقتباس می گردد. جامعۀ آماری شامل 1972660 نفر، حجم نمونه برابر با 401 نفر و شیوۀ نمونه‌گیری از نوع سهمیه‌ای است. به‌منظور آزمون فرضیات و تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از حجم نمونه به جامعه آماری، از مدل‌های رگرسیونی ساده و چندگانه با متغیر پنهان، ضریب همبستگی پیرسون و مدل همبستگی، آزمون تحلیل واریانس یا آنوا و آزمون تی نمونه‌های مستقل برای بررسی فرضیه‌های پژوهش استفاده‌شده است. با توجه به یافته‌های این پژوهش سرمایۀ فرهنگی و مؤلفه‌های آن (عینیت یافته، تجسم‌یافته، نهادینه‌شده)، دانش سینمایی، گروه‌های مرجع و سرمایه اقتصادی بر مصرف فیلم و سینما تأثیرگذار بوده‌اند، اما متغیرهای جنسیت، قومیت، وضعیت تأهل و میزان تحصیلات بر مصرف فیلم و سینما تأثیر معناداری نداشته‌اند. متغیر دانش سینمایی نقش میانجی جزئی در رابطه بین سرمایۀ فرهنگی و مصرف فیلم و سینما داشته اما متغیر سرمایۀ فرهنگی به‌عنوان میانجی، نقشی در رابطۀ بین سرمایۀ اقتصادی و مصرف فیلم و سینما نداشته است. با توجه به مدل کلی پژوهش نیز می‌توان چنین استنباط نمود که به‌طورکلی 40 درصد واریانس متغیر مصرف فیلم و سینما توسط متغیرهای مستقل این پژوهش تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological explanation of film consumption in Isfahan

نویسندگان [English]

  • Ehsan Aghababai 1
  • Fatemeh Fatemi 2
  • Vahid Ghasemi 3
1 Assistant professor of sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 M.A. student of sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Professor of sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Abstract
  Movie and cinema consumption is not separate from social and cultural determinations. The purpose of this article is sociological explanation of movie and cinema consumption in Isfahan. The theoretical framework of the article is based on Pierre Bourdieu's cultural theory and adding some neglected variables in his thought. In order to achieve the main objective, the survey method is adapted in the positivism paradigm. The statistical population includes 1,972,660 people, the sample size is equal to 401 people, and the sampling method is quota one. Simple and multiple regression models with hidden variables, Pearson correlation coefficient and correlation model, analysis of variance or ANOVA test, and independent samples t-test were used to test the hypotheses. According to the results of this research, cultural capital and its components (objectified, embodied, institutionalized), cinematic knowledge, reference groups, and economic capital have influenced the consumption of movies and cinema, but the variables of gender, ethnicity, marital status, and level of education have influenced the consumption of movies and cinema did not have a significant impact. The variable of cinematic knowledge had a partial mediating role in the relationship between cultural capital and movie and cinema consumption, but the variable of cultural capital as a mediator had no role in the relationship between economic capital and movie and cinema consumption. According to the general model of the research, it can be concluded that in general, 40% of the variance of the movie and cinema consumption variable is explained by the independent variables of this research.


کلیدواژه‌ها [English]

  • film consumption
  • cultural capital
  • Iranian cinema
  • reference groups

مراجع

اترینگتون-وایت، کریستین و داوتی، روث (1397). درک تئوری فیلم. جلد دوم، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران: واحه.
استم، رابرت (1383). مقدمه‌ای بر نظریه‌ی فیلم. به کوشش احساس نوروزی، تهران، انتشارات سوره‌ی مهر.
آقابابایی، احسان (1401). فیلم و جامعۀ ایرانی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
باکاک، رابرت (1381). مصرف. ترجمه خسرو صبری. تهران: نشر شیرازه.
بهار، مهری (1390). مصرف و فرهنگ. تهران: سمت.
بیرو، آلن (1380). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. تهران: نشر کیهان.
ترنر، گریم (1395). سینما: کنش اجتماعی، ترجمه علی سیاح، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
ثقفی، سیدمحمد و شالچی، وحید (1391). عطش منزلت در جامعه ایرانی. مجله جامعه‌شناسی ایران، 14(2): 56-30.
حبیبی، غلامحسین (1393). بینش روش‌شناختی، تحقیق در علوم اجتماعی پارادایم‌ها، روش‌ها و تکنیک‌ها. تهران: کتاب همه.
خاکی، غلامرضا (1382). روش تحقیق (با رویکردی به پایان‌نامه­ نویسی). تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مرکز تحقیقات علمی کشور: کانون فرهنگی انتشاراتی درایت.
ذکایی، محمد سعید (1392). فراغت، مصرف و جامعه (گفتارهایی انتقادی). تهران: تیسا.
صمیم، رضا و فاطمی، ساسان (1386). پژوهش جامعه‌شناختی در باب مصرف موسیقایی در بین افرادی با پایگاه‌های اجتماعی متفاوت (مطالعه موردی تهران). نشریه هنرهای زیبایی، 22، 127- 135.
فاضلی، محمد (1382).  مصرف و سبک زندگی. قم: انتشارات صبح صادق.
فرهادی­محلی، محمود؛ ترکمان، فرح و کاظمیان، مهرداد (1393)، بررسی جامعه‌شناختی مصرف سینما (مطالعۀ موردی شهروندان ساروی). دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران.
فیلیپس، ویلیام اچ (1388). پیش­درآمدی بر فیلم. تهران: فارابی.
کاظمی، عباس (1395). امر روزمره در جامعه پساانقلابی. تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
کاظمیان، مهرداد؛ ابراهیمی، قربانعلی و همتی, زهرا (1392). مصرف سینما و عوامل اجتماعی مرتبط با آن. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 5(22)، 240-221.
کاظمیان، مهرداد (1391). بررسی جامعه‌شناختی مصرف سینما (مطالعه موردی شهر مشهد). وزارت علوم تحقیقات و فناوری دانشگاه مازندران.
کلانتری، عبدالحسین؛ رستم­علیزاده، ولی­اله و نسیم­افزا، اعظم (1392). تحصیلات و مصرف فرهنگی در شهر تهران. فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2 (1): 111- 131.
کلمن، فلیسیتی (1400). نظریه فیلم: آفرینش گرامر سینمایی. تهران: نشر بان.
گرایی­نژاد، غلامرضا؛ هادی­نژاد، منیژه و بختیاری، آرزو (1389). بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای سینمای ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 11(9)، 179-147.
گری، گوردون (1396). سینما: انسان­شناسی تصویری. ترجمه مازیار عطاریه، تهران: شورآفرین.
گونتر، بری (1384). روش‌های تحقیق رسانه‌ای. مترجم مینو نیکو. تهران: اداره کل پژوهش‌های سیما.
موان، رافائل (1393). ژانرهای سینمایی. مترجم علی عامری مهابادی. تهران: مینوی خرد.
میرفردی، اصغر؛ ولی‌نژاد، عبدالله و خان‌محمدی، احسان (1398). سبک مصرف سینما و رابطۀ آن با سواد سینمایی در بین دانشجویان دانشگاه ایلام، فصلنامۀ علمی – پژوهشی توسعه اجتماعی. 14 (2)، 1-32.
هیل، جان و پاملا چرچ، گیبسن (1388). رویکردهای انتقادی در مطالعات فیلم. ترجمه علی عامری مهابادی، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
 
References
Alexander, J., & Seidman, S. (1990). Culture and Society: Contemporary Debates. Cambridge University Press.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste. Routledge.
Katz_Gerro, T. & Sullivan, O. (2010). Voracious Cultural Consumption: The Intertwining of Gender and Social Status. Time and Society, 19 (2),193_219
Larkin, B. (2002). The Materiality of Cinema Theaters in Northern Nigeria. In F. Ginsburg, L. Abu-Lughod & B. Larkin (Ed.), Media Worlds: Anthropology on New Terrain (pp. 317-336). Berkeley: University of California Press. 
Lizardo, O.  (2006). The puzzle of Women's Highbrow Culture Consumption Integrating Gender and Work in to Bourdieus Class Theory of Taste. Poetics, 34, 1_24
Miles, S. (1998). Consumerism as a Way of Life. London: Sage.
Willekens, M., & Lievens, J. (2014). Family (and) culture: The effect of cultural capital within the family on the cultural participation of adolescents. Poetics, 42, 98-113.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 31 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار