معشوقِ غزلیات سعدی: هویت و دلالت‌های طبقاتیِ فاصله‌گزینی وی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده زبان و ادبیات،دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

نوع تعامل عاشق و معشوق در ژانر غنایی در ادبیات فارسی از آغاز تا امروز شکل‌های متفاوت به خود گرفته است. یکی از این موارد، تعامل رایج عاشق و معشوق در غزل کلاسیک فارسی است که بسیار فاصله‌مند و به ظاهر نامتعارف می‌نمایاند، در حالیکه وضعیت و موقعیت سوژه‌ها نیازمند کشف مناسبات طبقاتی بوده؛ که به صورت ضمنی و پنهان در متن گسترانده شده است. تبیین این مسئله مستلزم دلالت‌یابی کنش‌ها و وضعیت کارگزاران متنی به مثابۀ سبک زندگی و فاصله‌گزینی هویتی-طبقاتی آنها ا‌ست. بر همین اساس ضمن تبیین وجوه فاصله‌گزینی عاشق و معشوق، دلایل فاصله-گزینی متفاوت آنها با تکیه بر آرای برخی از متفکران مطالعات فرهنگی، انسان‌شناسی فضا، جامعه‌شناسی بدن و با توجه بستر تاریخ اجتماعی-فرهنگی تولید متن، در غزل سعدی دلالت‌یابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می‌دهد که در غزل سعدی سبک زندگی معشوق را می‌توان در سه سطحِ تعلقات و دارایی، وضعیت-کنش بدنی و در نهایت کنش‌ها، در مقام نشانگان طبقاتی و فاصله‌گزینی فردی و اجتماعی وی طبقه‌بندی کرد. برآیند هر سه سطح، امتناعی مدرج است که به مثابۀ شکلی از بالا‌دست‌نمایی واقعی یا نمایشی از معشوق سر می‌زند: از شکل خفیف و نسبتاً ضمنی یعنی نمایش دارایی‌ها و اظهار ژست‌های‌خاص بدنی تا امتناع آشکار که برآمده از کنش‌های تدافعی-وجوهی از بی‌اعتنایی- است، شروع می‌شود تا شکل خشن و تهاجمی خود، ذیل انواع یغماگری تداوم می‌یابد. یغماگری که همسو با فرهنگ ترکانِ حاکم یا غلام و کنیز به مثابۀ مصداقی از منزلت و افتخار هویتی-طبقاتی و نشانۀ تن‌آسایی واقعی یا نمایشی، مفروض است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Beloved of Saadie's sonnets: The identity and class implications of his distance selection

نویسندگان [English]

  • Behnaz Hamedi 1
  • Parsa Yaghoobi Janbeh Saraei 2
1 PhD Student in Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj. Iran.
2 Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

In the Persian Lyrical genre, the relationship between the lover and beloved has varied into different forms from the beginning to now. This relationship seems too distant and unusual in classic Persian odes, while the situation of the subjects must be discovered in the concept of their social class, which is hidden in the context. Explaining this issue requires finding the implication of the textual agents’ actions and situations as the lifestyle and the separation of their identity and social classes. Based on this, in addition to explaining the aspects of spacing between the lover and beloved, the reasons for their spacing are interpreted, based on the opinions of some philosophers of cultural studies, anthropology of space, and sociology of the body, considering the social-cultural background of creating the text, in Saadi's ghazal. The result shows that in Saadi's ghazal, the beloved's lifestyle can be classified into three levels: belongings and possessions, state of physical activity, and actions, as her class and personal and social distance symptoms. All three levels are graded refusals, which appear as a form of natural or stilted superiority by beloved: starts from a mild and relatively implicit form, i.e. displaying assets and expressing specific body gestures or an apparent refusal that arises from defensive actions - forms of disregard- and continue in its violent and aggressive form under all kinds of spoliation. Spoliation in the Turk governors' culture or bondman and bondwoman is assumed as the example of identity and social class dignity and honor and a sign of natural or stilted convenience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saadie's sonnets
  • Beloved's identity
  • Choice of distance
  • Class
  • Taste and consumption