تحلیل پیکربندی روایت و کانونی‌سازی در رمان پیکر فرهاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

پیکر فرهاد یکی از آثار موفق نویسندۀ مشهور عباس معروفی است که پیکربندی روایت و نحوۀ ترکیب پی‌رفت‌های آن با سایر آثار ادبی متفاوت‌ است. شیوۀ معروفی در رمان پیکر فرهاد، واردشدن به دنیای نقاشی بوف کور و کنش‌بخشی به تصویرهای آن است. در این پژوهش، به تبیین توانش روایی و شیوۀ کنش‌بخشی نویسنده به این توانش پرداخته‌ایم تا مشخص‌شود توانش روایی براساس تابلو و تصویرهای نقاشی چگونه به کنش درمی‌آید و این تصویرهای کلامی به‌عنوانِ کانونی‌گر یا کانونی‌شده، چگونه در داستان شکل‌می‌گیرد؟ چه ارتباطی میان موضوع کانونی‌شده با کانونی‌گر وجوددارد و سبب استفادۀ نویسنده از این شیوۀ پیکربندی چیست و چه معانی ایدئولوژیکی در این شکل خاص از روایت بیان‌می‌شود؟ نویسنده به جای مرد راوی در بوف کور، روایت را از زبان تصویر قلمدان نقل‌کرده‌است تا بتواند صدای زنان را برجسته‌کند و از دریچۀ چشم زن، به زن و مرد و رابطۀ آنان در موقعیت معاصر نگاه‌کند. در سنت فرهنگی ما همواره از نگاه مردان به روایت زن پرداخته‌اند اما در این رمان، زن تابلوی نقاشی، شخصیت- کانونی‌گر داستان است تا بتواند موقعیت و مسائل زنان را از دریچۀ چشم زن بنگرد. این رمان سعی‌دارد زن را از شیء‌شدگی و ابژه‌بودن دربیاورد و او را فاعل سرنوشت خود کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing narrative configuration and focalization in the novel of Peikar-e Farhad

نویسندگان [English]

  • Teymoor Malmir 1
  • Shahla Naseri 2
1 Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Ph.D. student of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Peikar-e Farhad, which is among the successful works of the famous writer Maroufi, uses a narrative configuration and a kind of relationship between its several subplots, which are different from other literary works. Maroufi’s method in this novel, is to enter the world of the painting in Hedayat’s The Blind Owl and give action to its images.In this research, we have explained the narrative competence and the writer's way of acting on this competence to determine how the narrative competence is activated based on the painting, and how these verbal images are formed in the story as focalizer or focalized.What is the relationship between the focalized subject and the focalizer, and what is the reason for the author's use of this configuration method, and what ideological meanings are expressed in this particular form of narration? Instead of a male narrator in The Blind Owl, the author has narrated the narrative from the viewpoint of the image on the pen case in order to highlight the woman's voice and to provide a woman’s view on the relationship between men and women in the contemporary world. In our cultural tradition,women have always been narrated from men's eyes,but in this novel, the woman in the painting is the focal character of the story so that she can look at the situation and issues of women through the lens of a woman's eyes.This novel tries to liberate the woman from being an object and make her the subject of her own story and destiny.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "narrative configuration"
  • "image activation"
  • "female narration"
اکبری بیرق، حسن (1391). بررسی زمان روایی داستان پیکر فرهاد.  نقد ادبی، 5 (18)، 7-24.
ایرانی، محمد و همکاران (1392). شیوۀ شخصیت‌پردازی دووجهی در پیکر فرهاد عباس معروفی. ادبیات پارسی معاصر، 3 (4)، 1-18.
بال، میکه (1396). «روایت‌مندی بصری». ترجمۀ فائزه نوری‌زاد و امیرحسین هاشمی، گردآورنده: محمد راغب، دانشنامۀ نظریه‌های روایت، تهران: نیلوفر، 83-97.
بزدوده، زکریا؛ امیری، سیروس (1399). روایت تروما و امکان بازسازی هویت در مجموعه داستان سیب­زمینی­خورهای فرهاد پیربال. جامعه­شناسی فرهنگ و هنر، 2 (1)، 48-64.
بلیغی، مرضیه؛ عبدی، آرزو (1397). بررسی نشانه- معناشناسی تصاویر در بوف کور صادق هدایت. جستارهای زبانی، 9 (44)، 89-109.
بیتنز، یان (1391). «تصویر و روایت». ترجمۀ ثمین اسپرغم، گردآورنده: محمد راغب، دانشنامۀ روایت ­شناسی، تهران: علم، 29-33.
پوررضائیان، مهدی؛ سهیلی‌اصفهانی، بهروز (1396). تلفیق ادبیات با نقاشی به شیوۀ مارسل پروست، مطالعۀ پیوند ادبیات با نقاشی در رمان در جستجوی زمان از دست رفته با تأکید بر مجلد طرف خانۀ سوان. پژوهش ادبیات معاصر جهان، 22 (75)، 217-247.
پولیاکووا، ی.آ.، ز.ای رحیمووا  (1381). نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمۀ زهره فیضی، تهران: روزنه، چ1.
پیروز، غلامرضا؛ ملک، سروناز (1395). بررسی هم­پیوندی متن و تصویر در شش داستان دفاع مقدس کودکان براساس نظریۀ پری نودلمن. مطالعات ادبیات کودک، 7 (20)، 1-28.
تایسن، لویس (1387). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز، چ1.
تودوروف، تزوتان (1379). بوطیقای ساختارگرا. ترجمة محمد نبوی، تهران: آگه، چ1.
تولان، مایکل (1383). درآمدی نقادانه- زبان‌شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی، چ1.
چامسکی، نوام (1392). زبان و ذهن. ترجمة کورش صفوی، تهران: هرمس، چ1.
دارابی، بیتا و همکاران (1392). خوانش بینامتنی پیکر فرهاد و بوف کور. نقد ادبی، 6 (22)، 67-88.
راسلی، آلیشا (1394). جادوی زاویه دید. ترجمۀ محسن سلیمانی، تهران: سوره مهر، چ1.
رضابیگی، مریم و همکاران (1391). بینامتنیت و دور باطل: دو مؤلفۀ پسانوگرا در رمان پیکر فرهاد عباس معروفی. نقد ادبی، 5 (20)، 121-142.
ریمون-کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی (بوطیقای معاصر). ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر، چ1.
ژنت، ژرار (1398). گفتمان روایت (جستاری در باب روش). ترجمۀ معصومه زواریان، تهران: سمت، چ1.
علوی، بزرگ (1357). چشمهایش. تهران: امیرکبیر، چ3.
کشاورز، حسام؛ فهیمی‌فر، علی‌اصغر (1395). بازشناسی مبانی نظری نگارگری ایرانی در رمان بوف کور. پژوهش‌های ادبی، 13 (54)، 114-142.
محمودی، علیرضا؛ سرحدی قهری، فرشته (1393). بررسی ساختار روایی رمان پیکر فرهاد عبّاس معروفی از منظر جریان سیّال ذهن». پژوهش نامه ادبیات داستانی، 3 (6)، 87-109.
معروفی، عباس (1382). پیکر فرهاد. تهران: ققنوس، چ3.
نصیری، شیدا، پیراوی­ونک، مرضیه (1402). نقد نورمن برایسون بر روش‌های فرمالیستی و بازنمایانه در تحلیل نقاشی. جامعه ­شناسی فرهنگ و هنر، 2 (5)، 71-84.
نودلمن، پری (1385). «تصاویر، کتب مصور و مخاطب». ترجمۀ بنفشه عرفانیان، کتاب ماه کودک و نوجوان، 11 (112-114)، 82-93.
نودلمن، پری (1389). «رمزگشایی تصاویر یا تصاویر به چه کار می­آیند؟». ترجمۀ نسیم اسلامپور، کتاب ماه کودک و نوجوان، 14 (157)، 72-81.
وو، پاتریشیا (1390). فراداستان. ترجمۀ شهریار وقفی‌پور، تهران: چشمه، چ1.
هدایت، صادق. (1351). بوف کور. تهران: امیرکبیر، چ14. 
References

Randall, W. L. (1999). Narrative intelligence and the novelty of our lives. Journal of Aging Studies, 13 (1), p 11-28.