تکوین زیر میدان ادبی زنانه در دهۀ چهل شمسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

3 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

10.22034/scart.2024.140198.1422

چکیده

میدان ادبی زنانه ایران در دهه­ چهل شمسی به‌مثابه‌ی یک زیر میدان ادبی شکل گرفت که حاصل تغییرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در کشور و همچنین تغییر هبیتاس بازیگران میدان ادبی بوده است. در این پژوهش با توجه به رویکرد پیر بوردیو که در حوزه جامعه شناسی تولیدات فرهنگی مطرح‌ است، به چگونگی شکل­ گیری زیر­میدان ادبی زنانه توسط فروغ فرخزاد، سیمین دانشور، طاهره صفارزاده و سیمین بهبهانی پرداخت شده است و با بررسی آثاری که در این دهه آفریده ­اند همچنین باتوجه به نوع سرمایه­، هبیتاس و موضع­ گیری که دارند به قطب­ بندی میدان دست ­زده ­ایم. نتایج پژوهش بیانگر این است که فرخزاد و دانشور با نوگرایی در مرکز میدان ادبی زنانه جای دارند، صفارزاده در قطب ایدئولوژیک اسلام­گرا (نومذهبی) قرار دارد و بهبهانی با ادبیات کلاسیک و غنایی در سمت بازگشت ادبی دیده م ی­شود. در ادامه به صورت موردی کنش­های فرخزاد را در این دهه بررسی کردیم که شامل تغییر چهره­ شاعری، حرکت از رمانتیسم به سمت سمبولیسم، ترسیم ظلم و ستم در جامعه، مبارزه با بی­ عدالتی، ترسیم خفقان و از این دست  است.


کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The development of women's literary sub field in Iran in the 40s

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Ramezani 1
  • Athar Tajalli Ardakani 2
  • Ghasem Salari 3
1 Ph.D. student of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran
2 Assistant professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran.
3 Assistant professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran
چکیده [English]

The Iranian women's literary field was formed in the 1960s as a sub-field of literature, which was the result of political, economic, and social changes in the country and the change in the habits of the actors of the literary field. In this research, according to Pierre Bourdieu's approach, which is relevant in the field of sociology of cultural productions, we discussed how the female literary subfield was formed by Forough Farrokhzad, Simin Daneshvar, Tahereh Safarzadeh, and Simin Behbahani. The works they have created in this decade have also polarized the field due to the type of capital, habit and stance they have. The results of the research show that Farrokhzad and Daneshvar are in the center of the women's literary field with modernism, Safarzadeh is in the ideological pole of Islamist (neo-religious) and Behbahani is seen in the direction of literary return with classical literature. In the following, we examined Farrokhzad's actions in this decade in a case-by-case manner, which includes changing the face of a poet, moving from romanticism to symbolism, depicting oppression in society, fighting injustice, depicting suffocation, etc. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • literary field
  • women
  • capitals
  • habits

مراجع

ابو محبوب، احمد (1382). گهواره سبز افرا؛ زندگی و شعر سیمین بهبهانی. چاپ اول، تهران: ثالث.
آرین­پور، یحیی (1387). از صبا تا نیما. تهران: انتشارات زوار.
انگلش، هلن و خیاطی، حسن (1399). بررسی جامعه­ شناختی پیدایش گفتمان سنت­ گرا و نوگرا در میدان موسیقی ایرانی. فصلنامه جامعه­ شناسی فرهنگ و هنر، 2 (1)، 1-25.
بشیری محمود، محمودی معصومه (1390) بررسی مقایسه‌ای موضوعات و درون‌مایه‌های مرتبط با زنان در داستان‌های زن ­محور زنان داستان‌نویس (13001380). متن پژوهی ادبی، 15 (47)، 50-81.
بوردیو، پیر (1380). نظریه کنش. ترجمه مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.
بونویتز، پاتریس (1389). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو. ترجمه‌ی جهانگیر جهانگیری، حسن پورسفیر، تهران: آگه
بهفر، مهری (1378). عاشقانه سرایی در شعر پارسی. گلستانه، 8، 80-90.
پرستش، شهرام (1390). روایت نابودی ناب. تهران: ثالث.
تقی­زاده، صفدر (1386). نخستین داستان‌نویس زن ایرانی. فردوسی، 56-57.
جلالی، بهروز (1372). جاودانه زیستن، در اوج ماندن. چاپ سوم، تهران: مروارید.
حق ­شناس، محمدعلی (1356). راهی که با سفر پنجم در شعر فارسی شروع شد. روزنامه کیهان، 10409.
حقوقی، محمد (1372). شعر زمان ما 4 (فروغ فرخزاد). تهران: نگاه.
خواجات، بهزاد (1392). شعر مؤنث. فصلنامه زن و فرهنگ، 15، 9-20.
درویشیان، علی‌اشرف (1385) داستان کوتاه در دهه چهل. فصل‌نامه زنده­رود، 41 و 42، 17 - 24.
دستغیب، عبدالعلی (1385). پری کوچک دریا. تهران: آمیتیس
رضایی، محمد و طلوعی، وحید (1385). صورت‌بندی میدان تولید نمایشنامه در ایران. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 7، 83-114.
رفیعی، محمدعلی (1386). بیدار گری در علم و هنر، شناخت نامه طاهره صفارزاده. تهران: هنر بیداری.
روزبه، محمدرضا (1381). ادبیات معاصر ایران. تهران: روزگار.
رویانی، وحید و حاتمی­نژاد، منصور (1393). آرش سیاوش کسرایی و میدان ادبی ایران. نقد ادبی، 26، 67-89.
زرقانی، مهدی (1384). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
زرین‌کوب، حمید (1354). نظری به محتوای شعر فروغ فرخزاد. جستارهای ادبی. 44، 677-687.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1365). دفتر ایّام. تهران: معین علمى.
ساری، فرشته (1380). فروغ فرخزاد، تهران: قصه.
شریفی ساعی، محمدحسین و آزاد ارمکی، تقی (1400) زنان در عصر پدرسالاری: روایت تاریخی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان در دوره قاجار.  فصلنامه جامعه شناسی فرهنگ و هنر،3 (2)، 102- 122.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383).  ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران:  سخن.
شمس لنگرودی، محمد (1387). تاریخ تحلیلی شعر نو.  چهار جلد، تهران: مرکز.
صادق­ زاده، محمود (1389). بررسی اصلی‌ترین عوامل تحول‌آفرین در شعر و اندیشه طاهره صفارزاده (1315- 1387). اندیشه­ های ادبی، 2 (5)، 87- 108.
عسگری حسنک لو، عسگر (1386). سیر نظریه‌های نقد جامعه‌شناختی ادبیات. ادب پژوهی، 1 (4)، 43- 64.
علی‌محمد، حق‌شناس (1356). مقالات ادبی، زبان‌شناختی. تهران: نیلوفر.
 غلامحسین، غلامحسین‌زاده؛ طاهری، ﻗﺪرت­اله و حسینی، ﺳﺎرا (1391). سیر تاریخ ادبیات زنان از مشروطه تا دهه هشتاد. تاریخ ادبیات، 71، 199-212.
غنی­ پور ملکشاه؛ احمد؛ خلیلی، احمد؛ مهدی نیاچوبی، سیدمحسن (1391). تحلیل مؤلفه‌های ادبیات پایداری در اشعار طاهره صفارزاده. ادبیات پایداری، 4 (7)، 139-176.
فیاض، ابراهیم و رهبری، زهره (1385). صدای زنانه در ادبیات معاصر. پژوهش زنان، 4 (4)، 23-50.
کراچی، روح‌انگیز (1383). فروغ یاغی مغموم.  تهران: راهیان اندیشه.
کریمی قره بابا، سعید (1386). حضور مذهب در شعر نو قبل از انقلاب اسلامی. فصلنامه علامه، 15، 151-170.
گرنفل، مایکل (1389). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو. ترجمه­ محمدمهدی لبیبی، تهران:  نشر افکار.
گلشیری، هوشنگ (1376). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور. تهران: نیلوفر.
محسنی، ﻣﯿﻨﻮ (1384).ﺳﯿﻤﯿﻦ داﻧﺸﻮر اوﻟﯿﻦ و برجسته‌ترین زن در پهنه ادب ﻓﺎرسی. گزارش: 43، 57-60.
مقصودی، علی‌اصغر؛ بصیری، صادق؛ آزنگ، یاسین (1394). تحلیل جامعه ­شناختی اشعار جمال­الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی بر اساس نظریه عمل بوردیو. نشریه ادب و زبان، 37، 214-233.
وارباریسوونا، کلیاشتورینا (1380). شعر نو در ایران. ترجمه همایون تاج طباطبایی، تهران: نگاه.
ولک، رنه و آوستین وارن (1390). نظریه ادبیات. ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
 
References
Bourdie, P. (1984). Distinction. Tranlated by Richard Nice. London: Routledge.
Bourdieu, P. (1993). The Field of Culural Production: Assays on Art and literature. ed. Rondal Janson.Clumbia University Press.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار