بازنمایی پایگاه اجتماعی زن در سینمای عامه‌پسند ایران در دهه 70

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

3 دانشجوی دکتری بررسی مسایل اجتماعی ایران، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

doi.org/10.34785/J016.2022.037

چکیده

سینما یکی از انواع رسانه‌هاست که اهمیت فراوانی دارد زیرا بر باورهای افراد تأثیرگذار است. رسانه‌ها ممکن است در فرآیند بازنمایی به تحریف واقعیت بپردازند. موضوع زن و تلقی هر فرهنگ و نحوه‌ی ارائه‌ی الگو از شخصیت زن در تولیدات فرهنگی، از بهترین شاخص‌ها در ارزیابی عملکرد یک نظام است؛ بنابراین انجام پژوهشی با هدف بازنمایی پایگاه اجتماعی زن در سینمای عامه‌پسند ایران در دهه‌ی 70 ضروری است. 3 فیلم برای تحلیل انتخاب‌شده‌اند. نمونه‌گیری از بین کلیه‌ی فیلم‌های عامه‌پسند به روش هدفمند انجام‌گرفته است. فیلم‌های انتخاب‌شده عبارت‌اند از: قرمز ، سگ‌کشی و شوکران. نتایج نشان می‌دهد در دهه‌ی 70 در این سه فیلم توجه ویژه‌ای به سمت زنان و مسائل آنان وجود دارد، اما هر یک از زنان در برابر مردانی قرار می‌گیرند که اندوخته‌ی ذهنی‌شان برخاسته از هژمونی مردسالارانه است که به باور گرامشی رضایتی خودانگیخته و جایگزینی برای قدرت اجتماعی مردان است. واکنش زنان در برابر سلطه‌ی مردان، فریاد عاملیت است؛ اما طغیان مردسالاری در برابر آنان قرار دارد، زیرا روابطی که زنان در جامعه‌ تجربه می‌کنند تحت‌تأثیر ایدئولوژی است که آلتوسر آن را بدفهمی می‌داند. زنان ساختار جنسیتی مبتنی بر زنان/مردان را می‌شکنند تا سنتی نباشند اما مدرن هم نیستند. برخلاف شهرت سینمای دهه‌ی 70 به سینمای زن، وقوع سرکوبی از جنس سخت‌افزاری و سرد توسط ساختار ایدئولوژیک، ویژگی سینمای این دهه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of women's social status in Iranian popular cinema in the 70s

نویسندگان [English]

  • Mehran Sohrabzadeh 1
  • Asadollah Babaiefard 2
  • shiva aghabozorgizade 3
1 Associate Professor of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
2 Associate Professor of Social Sciences, Faculty of Humanities, University of Kashan, Kashan, Iran.
3 PH.D student, Department of social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]

 Cinema is one of the types of media that are very important because it influences people's thoughts. They may distort reality in the process of representation. The issue of women and the perception of each culture and the way of presenting the model of the female character in cultural productions are among the best indicators in evaluating the performance of a system it is necessary to conduct a research with the aim of representing the social base of women in popular Iranian cinema in the 70s. Three movies are selected for analysis. Sampling among all popular movies has been done in a targeted way. The selected films are: Red, Dogfight Shukaran. The results show that in the 70s, in these three films, there is a special attention towards women and their issues, but each of the women is faced with men whose mental reserve originates from patriarchal hegemony is spontaneous satisfaction and replacement. It is for the social power of men. Women's reaction to men's domination is a cry for agency; But the rise of patriarchy is in front of them, because the relationships that women experience in society are influenced by ideology, which Althusser considers to be a  misunderstanding. Women break the gender structure based on women/men so that they are not traditional but not modern either.contrary to the reputation of the cinema of the 70s for women's cinema, the occurrence of hardware and cold repression by the ideological structure is the characteristic of the cinema of this decade.

کلیدواژه‌ها [English]

  • representation
  • woman
  • hegemony
  • ideology
  • gender

مراجع

استریناتی، دومینیک. (1388). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه. ترجمه ثریا پاک‌نظر. چاپ پنجم، تهران: گام نو.
اسمیت، فیلیپ و رایلی، الگزندر. (1394). نظریه‌‌ی فرهنگی. ترجمه محسن ثلاثی، چاپ یکم، تهران: انتشارات علمی.
اکبری، کمال و لطفی خاچکی، بهنام. (1397). تحلیل نشانه‌شناختی آگهی‌های بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران از منظر سبک زندگی، رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13 (27).
انتظاری، علی و خورشیدنام، عباس. (1396). بازنمایی هویت زنانه در سینمای ایران. مجله مطالعات جنسیت و خانواده، 5 (1): 59-31.
بختیاری، آمنه و نصیری، بهاره. (۱۳۹۲). صورت‌بندی نظری فمینیسم در مطالعات رسانه‌ای (با ارائه مدل)، مطالعات رسانه‌ای، سال ۸ (۲۳).
بلور، ماری کلر. (2001). حقوق و تفاوت جنسی از دیدگاه نظریه‌های فمینیستی. ترجمه‌ی امید ساعدی. فصلنامه‌ی حقوق مدنی دالوز، (1).
جاگر، آلسیون. (1375). چهار تلقی از فمینیسم. ترجمه س امیری. نشریه زنان، (28) 52-48.
 خادم‌الفقرایی، مهوش و کیانپور، مسعود. (1397). تحلیل نشانه‌شناختی کلیشه‌های جنسیتی و پایگاه اجتماعی در دو فیلم برف روی کاج‌ها و یه حبه قند. دو فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی دانشگاه هنر، (17).
سبحانی، حامده‌السادات. (1393). بازنمایی پایگاه اجتماعی زن در سینمای ایران (سینمای سال‌های 91-1381)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات فرهنگی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه کاشان.
سیدمن، استیون. (۱۳۹۲). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی هادی جلیلی. چاپ پنجم. تهران، نشر نی.
شالباف شیروانی، کیمیا. (1397). بازنمایی زنان در تبلیغات بازرگانی فضای مجازی؛ مطالعه موردی آگهی‌های تجاری سایت آپارات، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی. دانشکده پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان. دانشگاه علامه طباطبایی.
شکری، ملیحه. (1395). مطالعه بازنمایی تصویر زن در سینمای ایران در دو دهه اخیر 70 تا 90 با تأکید بر موضوع گذشت و فداکاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی رسانه. دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
 شهلی­بر، عبدالوهاب. (1390). ساختار روایی و ایدئولوژیک یک سینمای عامه‌پسند. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 7 (25).
صادقی‌کیا، سمیه. (1398). بررسی هویت زن و هژمونی تأثیرگذار بر آن در سینمای بعد از انقلاب (با نگاهی به فیلم دو زن و زیر سقف دودی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه کاشان.
طالبی­نژاد، احمد. (1387)، نگاهی به ویژگی‌های سینمای عامه‌پسند غرق شدن در رؤیا، فصلنامه سینما و ادبیات، 5: (19).
عظیمی‌دولت‌آبادی، امیر و داوری­مقدم، سعیده. (1398). بازنمایی حضور نقش زنان در سینمای قبل و بعد از انقلاب اسلامی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 8: (2).
علوی­پور، سید محسن. (1397). چالش‌های اجتماعی-سیاسی ظهور سینما در ایران، تحقیقات تاریخ اجتماعی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. (1): 155-137.
فرتر، لوک. (1386). لویی آلتوسر. ترجمه امیر احمدی آریان. تهران: نشر مرکز.
قنبری عبدالملکی، رضا؛ فیروزیان پوراصفهانی، آیلین. (1399). بازنمایی هژمونی و ضدهژمونی در گفتمان شعر جمهوری «محمدتقی بهار» بر مبنای آرای «آنتونیو گرامشی». فصلنامه علمی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (56): 104-77.
کرمی، جهانگیر. (1385). هژمونی در سیاست بین‌الملل؛ چارچوب مفهومی، تجربه تاریخی و آینده آن، پژوهش علوم سیاسی. (3): 27-1.
کرمی، محمدتقی؛ محبوبی شریعت پناهی، نسیم‌السادات. (1392). فمینیسم اسلامی، مفاهیم و امکان‌ها. مطالعات راهبردی زنان، 15: (59).
کسرایی، محمدسالار؛ مهرورزی، پروشات (1396). بازنمایی نقش اجتماعی زنان در سینمای پس از انقلاب ایران مطالعه موردی دو فیلم یه حبه‌قند و فروشنده، جامعه‌پژوهی فرهنگی. 8 (4):192-159.
لگیت، مادلین. (۱۳۹۸). زنان در روزگارشان تاریخ فمینیسم در غرب. ترجمه‌ی نیلوفر مهدیان. تهران: نشر نی.
ملکی، امیر و رفیعی، ملاکه. (1391). دسترسی افتراقی به سرمایه و توزیع نابرابر سلیقه‌های هنری (تحلیل کمی رابطه بین سرمایه با مصرف فرهنگی، هنری جوانان تهرانی). مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8 (29).
میرفخرایی، تژا و فتحی، اسماعیل. (1390). تصویر زن در فیلم‌های نخبه‌گرا و عامه‌پسند دهه هفتاد سینمای ایران. فصلنامه فرهنگ ارتباطات، 1 (1).
نادری­نژاد، دنیا. (1395). مطالعه شخصیت زن در سینمای ایران پس از انقلاب از دید کارگردانان زن (رخشان بنی اعتماد و تهمینه میلانی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر. دانشکده هنر و معماری. دانشگاه پیام نور.
References
Dobinson, C., & Young, K. (2000). Popular cinema and lesbian interpretive strategies. Journal of homosexuality, 40(2), 97-122.‏
Ellerson, B. (2012). Towards an African woman in cinema studies. Journal of African Cinemas, 4(2), 221-228.‏
Harding, S. (1980). The norm of Social Inquiry and Masculinity.
Amaljith, N. K. (2021). Feminism and Representation of Women Identities in Indian Cinema: A Case Study. Brazilian Journal of Policy and Development, 3(1), 10-10.‏
Stevenson, A. (Ed.). (2010). Oxford dictionary of English. Oxford University Press, USA.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار