مدل ساختاری عوامل فرهنگی ـ اجتماعی تأثیرگذار بر فرآیند ترک پایدار اعتیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران

4 دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر فرآیند ترک پایدار اعتیاد از دیدگاه متخصصان حوزه اعتیاد انجام پذیرفته است. روش پژوهش حاضر کمی و ابزار تحقیق پرسشنامه است. تکنیک مورداستفاده در پژوهش حاضر تکنیک دیماتل است که بر پایه مقایسه‌های زوجی است. این تکنیک با بهره‌گیری از نظرات خبرگان در استخراج عوامل موجود در سیستم، ساختاردهی سیستماتیک به آن‌ها و با به‌ کارگیری اصول نظریه گراف، ساختاری سلسله مراتبی از عوامل موجود در سیستم همراه با روابط تأثیر گذاری و تأثیرپذیری متقابل عناصر مذکور فراهم می‌آورد. بدین سان شدت اثر روابط مذکور به‌ صورت کمی مشخص می‌ شود. جامعه آماری شامل سیزده نفر از متخصصان و خبرگان حوزه اعتیاد که به‌طور عمده روی اعتیاد و ترک پایدار آن مطالعاتی داشته و صاحب‌ نظر بودند. نتایج تحقیق نشان می دهد که به ترتیب بیشترین تأثیرپذیری مربوط به متغیرهای ترک پایدار اعتیاد، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی و گروه دوستان می‌باشد. همچنین متغیرهایی که بیشترین میزان تأثیر گذاری را بر ترک اعتیاد داشته‌اند عبارت‌اند از متغیر سلامت روان با 57/1، بی‌هنجاری با 0/1، دین‌داری با 882/0 و کنترل اجتماعی به همراه گروه دوستان با 658/0 که به ترتیب بیشترین تأثیر را بر فرآیند ترک اعتیاد داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural model of socio-cultural factors affecting the process of sustainable withdrawal from addiction

نویسندگان [English]

  • Mohsen Niazi 1
  • Satar Sadeghi Deh Cheshmeh 2
  • Mohamadreza Hosseini 3
  • Amin Goudarzi 4
1 Professor of sociology, Department of Sociology, Faculty of Human Sciences, Kashan University, Kashan, Iran
2 Assistant professor of sociology, Faculty of Humanities, Shahrekord University, Iran
3 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities, Ayatollah Borujerdi University, Borujerd, Iran
4 PH. D student of Iran's social problems, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]

Abstract
The aim of this study was to investigate the cultural and social factors affecting the process of sustainable withdrawal from the perspective of addiction experts. The present research method is quantitative and the research tool is a questionnaire. The technique used in the present study is the Dimatel technique, According to this technique, based on pairwise comparisons, by using the opinions of experts in extracting the factors in the system, systematically structuring them and applying the principles of graph theory, a hierarchical structure of the factors in the system with relationships Provides interaction and mutual influence of the mentioned elements. In order to quantify the effect of the mentioned relationships, the statistical population consisted of 13 specialists and experts in the field of addiction who had mainly studied and had expertise on addiction and its permanent withdrawal. The results showed that the most influential variables are related to the variables of persistent addiction, socio-economic status and group of friends, respectively. Also, the variables that had the greatest effect on quitting addiction are mental health with 1.57, abnormality with 0.1, religiosity with 0.882 and social control with group of friends with 0.658, respectively. Have had an impact on the process of quitting addiction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustained withdrawal from addiction
  • socio-cultural factors
  • structural model
  • mental health

مراجع

منابع
اصغرپور، محمدرضا (1382). تصمیم ­گیری گروهی و نظریه بازی­ها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
افشانی، سید علیرضا؛ امانی، شرمین؛ میمنگره، اکرم (1393). دینداری و رفتارهای پر خطر. فصلنامه توسعه اجتماعی، 9 (2)، 158ـ131.
چیانی، هاجر؛ جهانگیر، پانته ­آ؛ چمنی، نسرین (1400) اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر بهبود سلامت روان و دشواری هیجان زنان خانواده اعتیاد. دو فصلنامه پژوهش­های انتظامی ـ اجتماعی زنان و خانواده، 9 (1)، 204ـ177.
 رحیمی موقر، آفرین؛ رزاقی، عمران (1371). راهنمای پیشگیری و درمان اعتیاد. تهران: معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور.
رحیمی، علی؛ سهرابی، نادره؛ میدخت رضایی، آذر؛ سروقد، سیروس (1397). مقایسه اثربخشی درمان گروهی شناختی ـ رفتاری و درمان گروهی بر پایه پذیرش و تعهد بر کاهش علائم اختلال مصرف مواد محرک. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 19 (3)، 89ـ79.
  سجودی، عادل؛ نیازی، محسن؛ حسینی­زاده آرانی، سید سعید (1400). سبک زندگی سلامت محور و ترک پایدار مواد مخدر در شهر کاشان: یک مطالعه کیفی. فصلنامه جامعه­ شناسی فرهنگ و هنر، 3(1)، 94ـ76.
 سحابی، جلیل؛ مفاخری باشماق، جمیل؛ سلطانیان، شریف؛ شاپری، رفیق؛ آقابیگ­پوری، هاشم (1395). فراتحلیل پژوهش­های صورت گرفته در زمینه عوامل موثر بر گرایش به اعتیاد و سوء­مصرف مواد مخدر در فاصله زمانی 1392ـ1370 در استان کردستان. جامعه­ شناسی معاصر، 5 (8)، 122ـ99.
 سراج­زاده، سیّدحسین؛ فیضی، ایرج (1384). دانشجویان و مسئله مواد مخدر: پنداشت‌ها و واقعیت­ها. شیوع­ شناسی مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان دانشگاه‌های دولتی. دفتر برنامه ­ریزی مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، انتشارات دبیرخانه ستادمبارزه با مواد مخدر.
 شجاع، محسن؛ نبوی، سید حمید؛ کسایی، عزیز؛ باقری یزدی، سید عباس (1390). تحلیل عاملی سرمایه اجتماعی و رابطه آن با سلامت روان سالمندان منطقه 9 شهر تهران. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 5 (3)، 90ـ81.
شیخ ­الاسلامی، علی؛ محمدی، نسیم (1395). نقش شغل در درمان بهبودیافتگان از اعتیاد. مجله سلامت اجتماعی و اعتیاد، 3 (12): 38ـ13.
 صدیق سروستانی، رحمت اله (1386). آسیب­ شناسی اجتماعی. تهران: انتشارات سمت.
عبدلی سلطان احمدی، جواد؛ امانی ساری بگلو، جواد؛ کاظم­زاده بیطالی، مهدی (1396). بررسی عوامل سوء­مصرف مواد مخدر از دیدگاه دانشجویان: کاربست نقشه­ های شناختی فازی. اعتیاد پژوهی، 11(41)، 186ـ157.
 علیوردی­ نیا، اکبر؛ جانعلی زاده چوب­بستی، حیدر؛ جعفری، آزاده (1392). تحلیل نقش انگ­زنی غیر رسمی در نگرش دانشجویان نسبت به مواد مخدر. پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 1(4)، 18ـ1.
غفاری­فر، حسین (1381). نظارت و کنترل اجتماعی. مطالعات راهبردی زنان، 5 (17)، 121ـ90.
فلاح­زاده، حسین؛ حسینی، نرجس (1385). بررسی علل عود اعتیاد از دیدگاه معتادین مراجعه­ کننده به مرکز بهزیستی شهرستان یزد. طلوع بهداشت، 5 (2)، 74ـ67.
 کریمی، خالد؛ شهریاری، پونه؛ عبدالرحیم، آرام اسعد (1399). تجربه زیستۀ سوء­مصرف مواد مخدر در میان جوانان کرد (مطالعۀ موردی استان سلیمانیه). فصلنامه علمی جامعه­ شناسی فرهنگ و هنر، 2 (2)، 58ـ33.
 کشاورز، محبوبه؛ قمرانی، امیر؛ رضایی، امیرموسی (1393). نقش پیش­بین جهت­گیری معنوی معتادان و بار روانی خانواده ­های آن­ها در ماندگاری درمان اعتیاد. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 12 (1)، 153ـ144.
 کوزر، لوئیس؛ روزنبرگ، برنارد (1393). نظریه­ های بنیادی جامعه­ شناسی. ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
 گلستانی، فاطمه (1387). اثربخشی گروه ­درمانی مبتنی بر مراحل تغییر در پیشگیری از عود در معتادان به مواد مخدر مرد شهر کرمان. اعتیادپژوهی، 8 (2)، 104ـ37.
مختارنیا، سجاد؛ اله­وردی میگونی، فرهاد؛ اسماعیلی، مهدی (1400). واکاوی گفتمان­های سیاست جنایی ـ اجرایی در کنترل سوء مصرف مواد مخدر. فصلنامه اعتیادپژوهی، 15 (59)،360ـ335.
 مظفر، حسین، ذکریایی، منیژه و ثابتی، مریم (1388). آنومی فرهنگی و اعتیاد به مواد مخدر در بین جوانان 28ـ13 ساله شهر تهران، پژوهش­نامه علوم اجتماعی. 3 (4): 54ـ33.
 میرحسینی، زهرا (1395). پدیدارشناسی زمینه­ های ارتکاب جرم در زنان. پژوهش­نامه مددکاری اجتماعی، 3(8)، 147ـ113.
موسوی، سید غفور؛ موسوی، سید حلیه؛ حاجیان، احمدرضا (1394). چه کسی از سلامت روان برخوردار است؟ اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمان اصفهان.
نامور، سجاد؛ بخشی، حامد؛ ایمانیان، مسعود (1399). هزینه ­های اقتصادی ناشی از انواع سرقت و احساس ترس و ناامنی شهروندان. کارآگاه، 53(14)، 103ـ79.
نایبی، هوشنگ؛ لطفی خاچکی، بهنام (1393). تأثیر روابط و پیوندهای خویشاوندی بر میزان آسیب­های اجتماعی در استان‌های کشور. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 6(1)، 26ـ1.
 نیازی، محسن؛ حسینی­ زاده آرانی، سید سعید (1398). ترک پایدار اعتیاد. تهران: انتشارات نقد فرهنگ.
نیازی، محسن؛ حسینی­ زاده آرانی، سید سعید (1397). بررسی تطبیقی ـ تلفیقی نقش جهت­گیری­ های دینی و معنوی در ترک پایدار مواد مخدر در منطقه کاشان. اعتیادپژوهی، 12 (50)، 88ـ67.
هاشمی، علی (1383). نگاه نو، اقدام نو در مبارزه با مواد مخدر(مجموعه سخنرانی ها، مصاحبه ها و مقالات). تهران: انتشارات دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر.
References
Burns, N., Grove, S., (2008). Understanding nursing research. ٤th ed.  Philadelphia:  WB Saunders Company; 24-39.
 Caplan, M. et al.  (1992). Social competence pro motion with inner-city and suburban young adolescents: Effects on social adjustment and alcohol use.  Journal of consulting and clinical psychology, 60 (١), 56-63.
 Chih chuang, Y., Yang chuang, k. (2008).  Gender differences relationships between social capital and individual smoking and drinking behavior in Taiwan. Social Science& Medicine, 67, 1321-1330.
 Decety, J., Cowell, J. M., Lee, K., Mahasneh, R., Malcolm-Smith, S., Selcuk, B., & Zhou, X. (2015). The negative association between religiousness and children’s altruism across the world. Current Biology, 25(22), 2951-2955.
  Ferrante, J. (1995). Sociology: A Global Perspective. Belmont wadsworth.
 Friedmann, P.D., Saitz, R., Samet, J. H. (1998). Management of adults recovering from alcohol or other drug problems: Relapse prevention in primary care.  Journal of the American Medical Association, 279, 1227–1231.
  Fuchshuber, J., Hiebler-Ragger, M., Ragger, K., Rinner, A., Kapfhammer, H. P., & Unterrainer, H. F. (2018). Increased attachment security is related to early therapy drop-out in substance use disorders.  BMC Research Notes, 11 (1), 1-5.
   Fuentes, M.  C., Garcia, O.  F., & Garcia, F.  (2020).  Protective and Risk Factors for Adolescent Substance Use in Spain: Self-Esteem and Other Indicators of Personal Well-Being and Ill-Being.  Sustainability, 12(15), 5962.
 Georgoulis, L. (2009). Preciptant variables associated with relapse among female substance abusers with long-term soberity, unpublished Ph. D Dissertation. Pepperdine University.
 Lin, C. J., Wu, W. W. (2008). A Causal Analytical Method for Group Decision Making under Fuzzy Environment. Expert Systems with Applications, 34(1), 205– 213.
  Mattson CL, O’Donnell J, Kariisa M, Seth P, Scholl L, gladden RM. (2018) Opportunities to prevent overdose deaths involving prescription and illicit opioids, 11 states, July 2016–June 2017. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 67,945–51.
- McKay,  J.,  Franklin, T., Patapis, N., & Lynch, K.  (2006).  Conceptual, methodo logical, and analytical issues in the study of relapse. Clinical Psychology Review, 26(2), 109-127.
-Pahwa, S., & Khan, N (2022). Factors Affecting Emotional Resilience in
Adults. Management and Labour Studies, 47(2), 216–232.
-Renzetti C. M. & Curran D. J.  (1998). Living Sociology. Allyn & Bacon, United States.
- Scholl, L., Seth, P., Karissa, M., Wilson, N., & Baldwin, G. (2019). Drug and opioid- involved overdose deaths—United States, 2013–2017. Morbidity and Mortality Weekly Report, 67(51-52), 1419-1427.
-Thakkar, J. Deshmukh, S. G., Gupta, A. D. & Shankar, R. (2007).  Development of a balanced scorecard an Integrated Approach of Interpretive Structural Modeling (ISM) and Analytic Network Process (ANP).  International Journal of Productivity and Performance Management, 56(1), 25-59.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار